Παρασκευή 30 Απριλίου 2021

Great and Holy Friday + Great and Holy Saturday!...

Orthodox Church in America

Great and Holy Friday

 

On Great and Holy Friday, Christ died on the Cross. He gave up His spirit with the words: “It is finished” (John 19:30). These words are better understood when rendered: “It is consummated.” He had accomplished the work for which His heavenly Father had sent Him into the world. He became a man in the fullest sense of the word. He accepted the baptism of repentance from John in the Jordan River. He assumed the whole human condition, experiencing all its alienation, agony, and suffering, concluding with the lowly death on the Cross. He perfectly fulfilled the prophecy of Isaiah:

“Therefore I will divide him a portion with the great, and he shall divide the spoil with the strong; because he has poured out his soul to death, and was numbered with the transgressors; yet he bore the sins of many, and made intercession for the transgressors.”

(Isaiah 53:12)

Troparion — Tone 2

The Noble Joseph, / when he had taken down Your most pure Body from the tree, / wrapped it in fine linen, / and anointed it with spices, / and placed it in a new tomb.

Troparion — Tone 2

The angel came to the myrrh-bearing women at the tomb and said: / Myrrh is fitting for the dead, / but Christ has shown Himself a stranger to corruption.

Kontakion — Tone 8

Come, let us all sing the praises of Him who was crucified for us, / for Mary said when she beheld Him upon the tree: / Though You endure the cross, You are my Son and my God!


The Man of Sorrows

On the Cross Jesus thus became “the man of sorrows; acquainted with grief” whom the prophet Isaiah had foretold. He was “despised and forsaken by men” and “smitten by God, and afflicted” (Isaiah 53:3-4). He became the one with “no form or comeliness that we should look at him, and no beauty that we should desire him” (Isaiah 53:2). His appearance was “marred beyond human semblance, and his form beyond that of the sons of men” (Isaiah 52:14). All these Messianic prophecies were fulfilled in Jesus as he hung from the Cross.

As the end approached, He cried: “My God, my God, why hast Thou forsaken me?” (Matthew 27:46). This cry indicated His complete identification with the human condition. He had totally embraced the despised, forsaken and smitten condition of suffering and death—alienation from God. He was truly the man of sorrows.

Yet, it is important to note that Jesus’ cry of anguish from the Cross was not a sign of His loss of faith in His Father. The words which He exclaimed are the first verse of Psalm 22, a messianic Psalm. The first part of the Psalm foretells the anguish, suffering and death of the Messiah. The second part is a song of praise to God. It predicts the final victory of the Messiah.

The Formal Charges

The death of Christ had been sought by the religious leaders in Jerusalem from the earliest days of His public ministry. The formal charges made against Him usually fell into the following two categories:

1) violation of the Law of the Old Testament, e.g., breaking the Sabbath rest;
2) blasphemy: making Himself equal with God.

Matters were hastened (consummated) by the moment of truth which followed His entrance into Jerusalem on Palm Sunday. He had the people behind Him. He spoke plainly. He said that the Sabbath was made for man, and not man for the Sabbath. He chastised the scribes and Pharisees for reducing religion to a purely external affair;

“You are like whitewashed tombs, which outwardly appear beautiful, but within are full of dead men’s bones and all uncleanness. So you also outwardly appear righteous to men, but within you are full of hypocrisy and iniquity” (Matthew 23:27-28).

It was the second formal charge; however, that became the basis for His conviction.

The Religious Trial

Christ’s conviction and death sentence required two trials: religious and political. The religious trial was first and took place during the night immediately after His arrest. After considerable difficulty in finding witnesses for the prosecution who actually agreed in their testimony, Caiaphas, the high priest, asked Jesus the essential question: “Are you Christ, the Son of the Blessed?” Jesus, who had remained silent to this point, now responded directly:

“I am; and you will see the Son of man sitting at the right hand of power, and coming with the clouds of heaven” (Mark 14:61-62).

Jesus’ reply recalled the many other statements He had made beginning with the words, “I am.” “I am the bread of life . . . I am the light of the world. . . I am the way, the truth, and the life. . . before Abraham was, I am.” (John 6 through 15). The use of these words themselves was considered blasphemous by the religious leaders. The words were the Name of God. By using them as His own Name, Jesus positively identified Himself with God. From the burning bush the voice of God had disclosed these words to Moses as the Divine Name:

“Say this to the people of Israel, ‘I AM has sent me to you’” (Exodus 3:13-14).

Now Jesus, as He had done on many other occasions, used them as His own Name. The high priest immediately tore his mantle and “they all condemned Him as deserving death” (Mark 14:64). In their view He had violated the Law of the Old Testament:

“He who blasphemes the name of the Lord shall be put to death” (Leviticus 24:16).

The Political Trial

The Jewish religious leaders lacked the actual authority to carry out the above law: to put a man to death. Such authority belonged to the Roman civil administration. Jesus had carefully kept His activity free of political implications. He refused the temptation of Satan to rule the kingdoms of the world by the sword (Luke 4: 1-12). He often charged His disciples and others to tell no one that He was , the Christ, because of the political overtones that this title carried for many (Matthew 16: 13-20). He rebuked Peter, calling him Satan, when the disciple hinted at His swerving from the true nature of His mission (Matthew 16:23). To Pilate, the spineless and indifferent Roman Governor, He said plainly: “My kingdom is not of this world” (John 18:36). Jesus was not a political revolutionary who came to free the people from Roman control and establish a new kingdom based on worldly power.

Nevertheless, the religious leaders, acting in agreement with the masses, devised political charges against Him in order to get their way. They presented Christ to the Romans as a political , leader, the “King of the Jews” in a worldly sense, a threat to Roman rule and a challenge to Caesar. Pilate became fearful of his own position as he heard the charges and saw the seething mobs. Therefore, despite his avowed testimony to Jesus’ innocence, he passed formal sentence, “washed his hands” of the matter, and turned Jesus over to be crucified (John 19:16).

Crucifixion—The Triumph of Evil

Before succumbing to this cruel Roman method of executing political criminals, Jesus suffered still other injustices. He was stripped, mocked and beaten. He wore a “kingly” crown of thorns on His head. He carried His own cross. He was finally nailed to the cross between two thieves at a place called Golgotha (the place of the skull) outside Jerusalem. An inscription was placed above His head on the Cross to indicate the nature of His crime: “Jesus of Nazareth, the King of the Jews.” He yielded up His spirit at about the ninth hour (3 p.m.), after hanging on the Cross for about six hours.

On Holy Friday evil triumphed. “It was night” (John 13:30) when Judas departed from the Last Supper to complete his act of betrayal, and “there was darkness over all the land” (Matthew 27:45) when Jesus was hanging on the Cross. The evil forces of this world had been massed against Christ. Unjust trials convicted Him. A criminal was released to the people instead of Him. Nails and a spear pierced His body. Bitter vinegar was given to Him to quench His thirst. Only one disciple remained faithful to Him. Finally, the tomb of another man became His place of repose after death.

The innocent Jesus was put to death on the basis of both religious and political charges. Both Jews and Gentile Romans participated in His death sentence.

“The rulers of the people have assembled against the Lord and His Christ.” (Psalm 2—the Prokeimenon of the Holy Thursday Vesperal Liturgy)

We, also, in many ways continue to participate in the death sentence given to Christ. The formal charges outlined above do not exhaust the reasons for the crucifixion. Behind the formal charges lay a host of injustices brought, on by hidden and personal motivations. Jesus openly spoke the truth about God and man. He thereby exposed the false character of the righteousness and smug security, both religious and material, claimed by many especially those in high places. The constantly occurring expositions of such smugness in our own day teach us the truly illusory nature of much so-called righteousness and security. In the deepest sense, the death of Christ was brought about by hardened, personal sin—the refusal of people to change themselves in the light of reality, which is Christ.

“He came to His very own, and His own received Him not” (John 1:11).

Especially we, the Christian people, are Christ’s very own. He continues to come to us in His Church. Each time we attempt to make the Church into something other than the eternal coming of Christ into our midst, each time we refuse to repent for our wrongs; we, too, reject Christ and participate in His death sentence.

The Vespers

The Vespers, celebrated in the Church on Holy Friday afternoon, brings to mind all of the final events of the life of Christ as mentioned above: the trial, the sentence, the scourging and mocking, the crucifixion, the death, the taking down of His body from the Cross, and the burial. As the hymnography indicates, these events remain ever-present in the Church; they constitute the today of its life.

The service is replete with readings from Scripture: three from the Old Testament and two from the New. The first of the Old Testament readings, from Exodus, speaks of Moses beholding the “back” of the glory of God—for no man can see the glory of God face to face and live. The Church uses this reading to emphasize that now, in the crucifixion and death of Christ, God is making the ultimate condescension to reveal His glory to man—from within man himself.

The death of Christ was of a wholly voluntary character. He dies not because of some necessity in His being: as the Son of God He has life in Himself! Yet, He voluntarily gave up His life as the greatest sign of God’s love for man, as the ultimate revelation of the Divine glory:

“Greater love has no man than this, that a man lay down his life for his friends” (John 15:13).

The vesperal hymnography further develops the fact that God reveals His glory to us in this condescending love. The Crucifixion is the heart of such love, for the One being crucified is none other than He through whom all things have been created:

Today the Master of creation stands before Pilate. Today the Creator of all is condemned to die on the cross. . . The Redeemer of the world is slapped on the face. The Maker of all is mocked by His own servants. Glory to Thy condescension, 0 Lover of man! (Verse on “Lord I call”, and the Apostikha)

The verses also underscore the cosmic dimensions of the event taking place on the Cross. Just as God who revealed Himself to Moses is not a god, but the God of “heaven and earth, and of all things visible and invisible,” so the death of Jesus is not the culmination of a petty struggle in the domestic life of Palestine. Rather, it is the very center of the epic struggle between God and the Evil One, involving the whole universe:

All creation was changed by fear
when it saw Thee hanging on the cross, 0 Christ! The sun was darkened,
and the foundations of the earth were shaken.
All things suffered with the Creator of all.
0 Lord, who didst willingly endure this for us, glory to Thee!
(Verse I on “Lord, I Call”)

The second Reading from the Old Testament (Job 42:12 to the end) manifests Job as a prophetic figure of the Messiah Himself. The plight of Job is followed in the services throughout Holy Week, and is concluded with this reading. Job is the righteous servant who remains faithful to God despite trial, humiliation, and the loss of all his possessions and family. Because of his faithfulness, however, “The Lord blessed the latter days of Job more than his beginning” (Job 42: 12)

The third of the Old Testamental readings is by far the most substantial (Isaiah 52:13 to 54:1). It is a prototype of the Gospel itself. Read at this moment, it positively identifies Jesus of Nazareth as the Suffering Servant, the Man of Sorrows; the Messiah of Israel.

The Epistle Reading (I Corinthians 1:18 to 2:2) speaks of Jesus crucified, a folly for the world, as the real center of our Faith. The Gospel reading, a lengthy composite taken from Matthew, Luke and John, simply narrates all the events associated with the crucifixion and burial of Christ.

All the readings obviously focus on the theme of hope. As the Lord of Glory, the fulfillment of the righteous Job, and the Messiah Himself, humiliation and death will have no final hold over Jesus. Even the parental mourning of Mary is transformed in the light of this hope:

When she who bore Thee without seed
saw Thee suspended upon the Tree,
0 Christ, the Creator and God of all,
she cried bitterly: “Where is the beauty of Thy countenance, my Son?
I cannot bear to see Thee unjustly crucified. Hasten and arise,
that I too may see Thy resurrection from the dead on the third day!
(Verse IV on “Lord I call.”)

Near the end of the Vespers, the priest vests fully in dark vestments. At the appointed time he lifts the Holy Shroud, a large icon depicting Christ lying in the tomb, from the altar table. Together with selected laymen and servers, a procession is formed and the Holy Shroud is carried to a specially prepared tomb in the center of the church. As the procession moves, the troparion is sung:

The Noble Joseph, when he had taken down Thy most pure body from the tree, wrapped it in fine linen and anointed it with spices, and placed it in a new tomb.

At this ultimate solemn moment of Vespers, the theme of hope once again occurs—this time more strongly and clearly than ever. As knees are bent and heads are bowed, and often tears are shed, another troparion is sung which penetrates through this triumph of evil, to the new day which is contained in its very midst:

The Angel came to the myrrh-bearing women at the tomb and said: “Myrrh is fitting for the dead, but Christ has shown Himself a stranger to corruption.

A new Age is dawning. Our salvation is taking place. The One who died is the same One who will rise on the third day, to “trample down death by death,” and to free us from corruption.

Therefore, at the conclusion of Holy Friday Vespers, at the end of this long day of darkness, when all things are apparently ended, our eternal hope for salvation springs forth. For Christ is indeed a stranger to corruption:

“As by a man came death, by a man has come also the resurrection of the dead. For as in Adam all die, so also in Christ shall all be made alive. But each in his own order: Christ the first fruits, then at his coming those who belong to Christ.” (I Cor. 15:21-32)

“If any man would come after me, let him deny himself and take up his cross and follow me. For whoever would save his life will lose it, and whoever loses his life for my sake and the gospel’s will save it.” (Mark 8:35)

- Father Paul Lazor 

Great and Holy Saturday

Orthodox Church in America

Great and Holy Saturday is the day on which Christ reposed in the tomb. The Church calls this day the Blessed Sabbath.

“The great Moses mystically foreshadowed this day when he said:
God blessed the seventh day.
This is the blessed Sabbath
This is the day of rest,
on which the only-begotten Son of God rested from all His works....”

(Vesperal Liturgy of Holy Saturday)

By using this title the Church links Holy Saturday with the creative act of God. In the initial account of creation as found in the Book of Genesis, God made man in His own image and likeness. To be truly himself, man was to live in constant communion with the source and dynamic power of that image: God. Man fell from God. Now Christ, the Son of God through whom all things were created, has come to restore man to communion with God. He thereby completes creation. All things are again as they should be. His mission is consummated. On the Blessed Sabbath He rests from all His works.

Troparion — Tone 2

When You descended to death, O Life Immortal, / You slayed hell with the splendor of Your Godhead, / and when from the depths You raised the dead, / all the Powers of Heaven cried out, / O Giver of Life, Christ our God, glory to You!

Kontakion — Tone 6

He who shut in the depths is beheld dead, / wrapped in fine linen and spices. / The Immortal One is laid in a tomb as a mortal man. / The women have come to anoint Him with myrrh, / weeping bitterly and crying: / “This is the most blessed Sabbath / on which Christ has fallen asleep to rise on the third day!”

THE TRANSITION

Holy Saturday is a neglected day in parish life. Few people attend the Services. Popular piety usually reduces Holy Week to one day—Holy Friday. This day is quickly replaced by another—Easter Sunday. Christ is dead and then suddenly alive. Great sorrow is suddenly replaced by great joy. In such a scheme Holy Saturday is lost.

In the understanding of the Church, sorrow is not replaced by joy; it is transformed into joy. This distinction indicates that it is precisely within death that Christ continues to effect triumph.

TRAMPLING DOWN DEATH BY DEATH

We sing that Christ is “...trampling down death by death” in the troparion of Easter. This phrase gives great meaning to Holy Saturday. Christ’s repose in the tomb is an “active” repose. He comes in search of His fallen friend, Adam, who represents all men. Not finding him on earth, he descends to the realm of death, known as Hades in the Old Testament. There He finds him and brings him life once again. This is the victory: the dead are given life. The tomb is no longer a forsaken, lifeless place. By His death Christ tramples down death by death.

THE ICON OF THE DESCENT INTO HADES

The traditional icon used by the Church on the feast of Easter is an icon of Holy Saturday: the descent of Christ into Hades. It is a painting of theology, for no one has ever seen this event. It depicts Christ, radiant in hues of white and blue, standing on the shattered gates of Hades. With arms outstretched He is joining hands with Adam and all the other Old Testament righteous whom He has found there. He leads them from the kingdom of death. By His death He tramples death.

“Today Hades cries out groaning:
I should not have accepted the Man born of Mary.
He came and destroyed my power.
He shattered the gates of brass.
As God, He raised the souls I had held captive.
Glory to Thy cross and resurrection, O Lord!”
(Vesperal Liturgy of Holy Saturday)

THE VESPERAL LITURGY

The Vespers of Holy Saturday inaugurates the Paschal celebration, for the liturgical cycle of the day always begins in the evening. In the past, this service constituted the first part of the great Paschal vigil during which the catechumens were baptized in the “baptisterion” and led in procession back into the church for participation in their first Divine Liturgy, the Paschal Eucharist. Later, with the number of catechumens increasing, the first baptismal part of the Paschal celebration was disconnected from the liturgy of the Paschal night and formed our pre-paschal service: Vespers and the Liturgy of Saint Basil the Great which follows it. It still keeps the marks of the early celebration of Pascha as baptismal feast and that of Baptism as Paschal sacrament (death and resurrection with Jesus Christ—Romans 6).

On “Lord I Call” the Saturday Resurrectional stichiras of Tone 1 are sung, followed by the the special stichiras of Holy Saturday, which stress the death of Christ as descent into Hades, the region of death, for its destruction. But the pivotal point of the service occurs after the Entrance, when fifteen lessons from the Old Testament are read, all centered on the promise of the Resurrection, all glorifying the ultimate Victory of God, prophesied in the victorious Song of Moses after the crossing of the Red Sea (“Let us sing to the Lord, for gloriously has He been glorified”), the salvation of Jonah, and that of the three youths in the furnace.

Then the epistle is read, the same epistle that is still read at Baptism (Romans 6:3-11), in which Christ’s death and resurrection become the source of the death in us of the “old man,” the resurrection of the new, whose life is in the Risen Lord. During the special verses sung after the epistle, “Arise, O God, and judge the earth,” the dark lenten vestments are put aside and the clergy vest in the bright white ones, so that when the celebrant appears with the Gospel the light of Resurrection is truly made visible in us, the “Rejoice” with which the Risen Christ greeted the women at the grave is experienced as being directed at us.

The Liturgy of Saint Basil continues in this white and joyful light, revealing the Tomb of Christ as the Life-giving Tomb, introducing us into the ultimate reality of Christ’s Resurrection, communicating His life to us, the children of fallen Adam.

One can and must say that of all services of the Church that are inspiring, meaningful, revealing, this one: the Vespers and Liturgy of Saint Basil the Great and Holy Saturday is truly the liturgical climax of the Church. If one opens one’s heart and mind to it and accepts its meaning and its light, the very truth of Orthodoxy is given by it, the taste and the joy of that new life which shines forth from the grave.

Rev. Alexander Schmemann

Η τιμή του Σίμωνος Κυρηναίου ως αγίου από τους Ορθοδόξους Αφρικανούς της Αμερικής

 

Φωτο από εδώ

Rethemnos.gr / Πέρα από το άτομο

Αφρικανοί Αμερικανοί και Ορθοδοξία

Είναι γνωστό ότι τα τελευταία χρόνια σημειώνεται στις ΗΠΑ μια τάση μετακίνησης Αμερικανών αφρικανικής καταγωγής (Αφρικανών Αμερικανών, όπως χαρακτηρίζονται στις μέρες μας) προς την Ορθοδοξία.

Σημαντικό ρόλο σε αυτή την τάση έχει διαδραματίσει, όπως φαίνεται, το πολυσχιδές έργο του μαύρου ορθόδοξου ιερέα π. Μωυσή Μπέρυ (fr Moses Berry), ενός ανθρώπου που πέρασε τη νεότητά του στις δύσκολες συνθήκες ζωής των Αφροαμερικανών, υπήρξε μέλος συμμορίας και τρόφιμος φυλακής, όμως, μετά την αποφυλάκισή του, ανακάλυψε τις αρχαίες ρίζες του χριστιανισμού με αφορμή μια εικόνα του αγίου Μωυσή του Αιθίοπα που είδε μπαίνοντας σε κάποια ορθόδοξη εκκλησία. Μελετώντας, συνειδητοποίησε το σημαντικό ρόλο των αρχαίων χριστιανών της Αφρικής στη διαμόρφωση του χριστιανισμού και εντάχθηκε με θέρμη στην Εκκλησία, που αποτελεί την ιστορική και θεολογική συνέχεια της αρχαίας Εκκλησίας, δηλαδή στην Ορθόδοξη Εκκλησία. 

Στη συνέχεια ο π. Μωυσής (που πήρε αυτό το όνομα προς τιμήν του Αιθίοπα αγίου, ενώ προηγουμένως ονομαζόταν Ουάλλας) ίδρυσε την Αδελφότητα του Αγίου Μωυσή του Αιθίοπα (Brotherhood of St. Moses the Black) και ανέπτυξε σημαντική πνευματική δραστηριότητα για να παρουσιάσει στους Αφρικανούς Αμερικανούς τις αφρικανικές καταβολές του χριστιανισμού, οι οποίες διασώζονται στην Ορθοδοξία. Με τις προσπάθειές του, αρκετοί Αφρικανοί Αμερικανοί έγιναν ορθόδοξοι χριστιανοί.


Είναι γνωστό επίσης ότι οι Αφρικανοί – τόσο της Αφρικής όσο και της Αμερικής, στην οποία οι πρόγονοί τους οδηγήθηκαν ως δούλοι – αναζητούν μια δική τους ιδιαίτερη χριστιανική ταυτότητα, που θα τους επιτρέψει αφενός να παραμείνουν σε σχέση με τον Ιησού Χριστό και το ευαγγελικό μήνυμα, αφετέρου να απεξαρτηθούν από τις ιστορικές χριστιανικές κοινότητες (προπαντός το ρωμαιοκαθολικισμό και τον αγγλικανισμό), τις οποίες, όχι άδικα, συνδέουν με την αποικιοκρατία και το δουλεμπόριο και γενικότερα το ρατσισμό, την υποτίμηση και την εκμετάλλευση της φυλής τους από τους λευκούς. Έτσι, στην Αφρική αναπτύχθηκε ολόκληρο κίνημα «Ανεξάρτητων Αφρικανικών Εκκλησιών» («African Initiated Churches» ή «African Indigenous Churches»), με χιλιάδες αιρέσεις προτεσταντικού και πεντηκοστιανικού χαρακτήρα, ενώ και στην Αμερική, στον ευρύτερο προτεσταντικό χώρο, βλέπουμε τις λεγόμενες «Μαύρες Εκκλησίες», που προσπαθούν να αναδείξουν τα ιδιαίτερα στοιχεία της αφρικανικής τους ταυτότητας.

Ορισμένες από αυτές τις χριστιανικές κοινότητες αυτοπροσδιορίζονται ως «Ορθόδοξες Εκκλησίες» (π.χ. η «African Orthodox Church», που ιδρύθηκε στην Αμερική από τον George Alexander McGuire, η «African Universal Orthodox-Catholic Church» στη Γκάνα κ.λ.π.), ενώ υπάρχουν μερικές ομάδες ή πρόσωπα, μέλη τέτοιων κοινοτήτων που, μαθαίνοντας την ύπαρξη της κανονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, προσχωρούν σε αυτήν. Έτσι ρίζωσε η Ορθοδοξία π.χ. στην Ουγκάντα και την Κένυα, αλλά και στη Γκάνα, την Ακτή Ελεφαντοστού, αλλά και τη Νιγηρία, ενώ ανάλογο παράδειγμα βλέπουμε και στη Νότιο Αφρική (βλ. το άρθρο «Ουγκάντα – Κένυα: Η συμβολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Αφρικής» [& εδώ] και το αφιέρωμα «African Initiated Churches in Search of Orthodoxy…»).

Στον Αφροαμερικανικό πληθυσμό έχει εξαπλωθεί ιδιαίτερα το Ισλάμ ως προσπάθεια εξεύρεσης ιδιαίτερης θρησκευτικής ταυτότητας διαφορετικής και εν πολλοίς αντίθετης με τη θρησκευτικότητα των λευκών. Σημαντικός και γνωστός ο ρόλος του Αφροαμερικανού ηγέτη Μάλκολμ Χ στην εξάπλωση της μουσουλμανικής θρησκείας στους ομοφύλους του.

Αυτό αυτούς τους ποταμούς, ιδίως από τις προτεσταντικές κοινότητες, έχουν εκβάλει στην Ορθοδοξία Αμερικανοί αδελφοί μας, μέλη της μαύρης φυλής, με τις προσπάθειες του π. Μωυσή Μπέρυ και των συνεργατών του. Οι ορθόδοξοι αυτοί χριστιανοί υπάγονται κατά βάσιν στη δικαιοδοσία της Orthodox Church in America (OCA), μιας κανονικής ορθόδοξης εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας ρωσικής προελεύσεως, η οποία στο παρελθόν ονομαζόταν Metropolia και σε αυτήν υπαγόταν και ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν.

Η ανάδειξη του Σίμωνος Κυρηναίου από τους ορθοδόξους Αφρικανούς Αμερικανούς

Μεταξύ των καρπών που έφερε η προσπάθεια του π. Μωυσή είναι και η μεταστροφή στην Ορθοδοξία του πρώην μεθοδιστή πάστορα Τζων Γκρίσαμ (John Gresham), ο οποίος δημιούργησε το ιστολόγιο «Modern Monastic Order of Saint Simon of Cyrene» (https://stsimonsorder.org/), με την αρθρογραφία του στο οποίο και στο ιστολόγιο «Desert Fathers Dispatch» (αλλά και με τη συμμετοχή του σε συνέδρια και την εν γένει δραστηριότητά του) δεν παύει να προσκαλεί τους ομοφύλους του να αξιοποιήσουν τη σοφία των Αφρικανών αγίων και Πατέρων της Εκκλησίας στην πνευματική τους ζωή.

Τονίζει ιδιαίτερα ότι οι μαύροι χριστιανοί των ΗΠΑ τιμούν πολλές προσωπικότητες αφρικανικής καταγωγής (ακόμη και άθεους, αλλόθρησκους, καλλιτέχνες κ.τ.λ.), αλλά αγνοούν απελπιστικά την καθοριστική συμβολή των αρχαίων Αφρικανών αγίων στη διαμόρφωση του χριστιανισμού και στην εμβάθυνση της χριστιανικής πνευματικότητας, όπως οι Αλεξανδρινοί Πατέρες άγιοι Αθανάσιος και Κύριλλος, ο άγιος Κυπριανός Καρθαγένης, οι μεγάλοι Πατέρες του χριστιανικού μοναχισμού άγιοι Αντώνιος, Παχώμιος, Μακάριος ο Αιγύπτιος και αμέτρητοι άλλοι (που έλκουν την καταγωγή τους μέχρι την περιοχή του σημερινού Σουδάν), καθώς και το παράδειγμα των πολυπληθών αγίων Αφρικανών μαρτύρων της αρχαίας Εκκλησίας, όπως η αγία Περπέτουα, η αγία Αικατερίνα, ο άγιος Μηνάς και πλήθος άλλων.

Αφρικανοί άγιοι (ελάχιστοι από τους αμέτρητους). Από αριστερά, πάνω: Ελεσβαάν, βασιλιάς της Αιθιοπίας, άγιος Μαυρίκιος. Από αριστερά κάτω: Φουλβιανός (Ματθαίος), βασιλιάς & αργότερα επίσκοπος στην Αιθιοπία (ο οποίος θανάτωσε τον απόστολο Ματθαίο, αλλά έπειτα μετανόησε πικρά, έγινε χριστιανός και έζησε με μετάνοια), Μωυσής ο Αιθίοπας, Τζαν Νταραντά (ο Αιθίοπας από τις Πράξεις των Αποστόλων, βλ. στο τέλος της ανάρτησης). Φωτο από εδώ. Στοιχεία για όλους τους παραπάνω εδώ (αγγλικά).

Ωστόσο, οι προσπάθειες του Τζων Γκρίσαμ προς αυτή τη κατεύθυνση (που είχαν αρχίσει από τότε που ήταν ακόμη μεθοδιστής) προσέκρουσαν στην προτεσταντική άρνηση του κύρους και της αξίας των αγίων και των Πατέρων της Εκκλησίας, λόγω των γνωστών προτεσταντικών ιδεών που κωδικοποιούνται στα λεγόμενα «Five Sola»:

  • Sola Scriptura (μόνο Γραφή, δηλ. όχι Πατέρες της Εκκλησίας), 
  • Sola Fide (μόνον πίστη, δηλ. όχι θρησκευτικές τελετές και μυστήρια, παρά μόνο για συμβολικούς λόγους), 
  • Sola Gratia (μόνον χάρις, δηλ. όχι ανθρώπινη συνεργασία με το Θεό για τη σωτηρία), 
  • Solus Christus (μόνο Χριστός, δηλ. όχι Εκκλησία και άγιοι ως μεσολαβητές προς το Θεό), 
  • Soli Deo Gloria (μόνο στο Θεό δόξα, δηλ. όχι λατρεία της Θεοτόκου και των αγίων). 

Οι πέντε αυτές αρχές βέβαια καθιερώθηκαν ως αντίδραση στον καθολικισμό και έχουν απαντηθεί από ορθόδοξη πλευρά, πράγμα που δεν είναι του παρόντος. Σε σχέση με το ζήτημα που μας απασχολεί, ο αδελφός μας Τζων Γκρίσαμ κατέληξε στην ανάδειξη του Σίμωνος Κυρηναίου ως προσώπου που μπορεί να προσελκύσει τους προτεστάντες Αφρικανούς Αμερικανούς, επειδή (σε αντίθεση με τους αγίους και Πατέρες της Εκκλησίας που προαναφέραμε) αναφέρεται στην Αγία Γραφή, συνεπώς ικανοποιεί την ανάγκη τους για αγιογραφική κατοχύρωση.Για τα υπόλοιπα «Sola» δίνει τις κατάλληλες εξηγήσεις, ως ορθόδοξος χριστιανός (βλ. π.χ. τα άρθρα του «A Proposal to Celebrate Saint Simon of Cyrene Day, February 27th» και «St. Simon’s Day: Calendar & Common Ground»).

O Γκρίσαμ υπογραμμίζει εξάλλου, στα παραπάνω άρθρα του, ότι το παράδειγμα του ανθρώπου που σήκωσε το σταυρό του Κυρίου, για να ξεκουράσει τον εξουθενωμένο Χριστό, είναι βαρύνουσας σημασίας για την εποχή μας, και μάλιστα συνδυάζεται σε συμβολικό επίπεδο με το Ματθ. 16 24: «…και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι». Αναμφίβολα, επισημαίνει, οι Ρωμαίοι τον εξανάγκασαν να το πράξει, αλλά κανείς δεν τον ανάγκασε να πιστέψει στο Χριστό, όπως φαίνεται ότι συνέβη στη συνέχεια.

Εκτός του Γκρίσαμ, στο Νιου Μπρούνσγουικ (New Brunswick) της πολιτείας του Νιου Τζέρσεϋ συναντούμε μια ιεραποστολική προσπάθεια που ονομάζεται «St. Simon of Cyrene Orthodox Mission» και εκφράζεται μέσω σχετικής σελίδας στο Facebook (https://www.facebook.com/cyrenianmovement/). Ιστοσελίδα εδώ: https://crossbearing.org/.


Ψυχή της προσπάθειας είναι ο Αφρικανός Αμερικανός ορθόδοξος ιερέας Σάμιουελ Ντέιβις (fr Samuel Davis), που χειροτονήθηκε διάκονος τον Ιούλιο 2017 στον ιερό ναό των αγίων Πέτρου και Παύλου στο Νιου Τζέρσεϋ από τον αρχιεπίσκοπο Νέας Υόρκης και Νιου Τζέρσεϋ Μιχαήλ της OCA και ζήτησε ο ίδιος να τοποθετηθεί στο Νιου Μπρούνσγουικ, πόλη με σημαντικό πληθυσμό Αφροαμερικανών και Ισπανόφωνων, λαχταρώντας να μεταδώσει στους αδελφούς του με ιεραποστολική δράση τους θησαυρούς της Ορθοδοξίας που γνώρισε ο ίδιος (στη φωτο μαζί με τον π. Μωυσή Μπέρυ και άλλους χριστιανούς).

Διαβάστε την ιστορία του στην ανάρτηση A Νew Era in Evangelism and Outreach στο ιστολόγιο Journey to Orthodoxy.

Γκρίσαμ και Ντέιβις δεν είναι απομονωμένοι, αλλά έχουν δημόσιο λόγο και οι προσπάθειές τους είναι αποδεκτές από τον εκκλησιαστικό τους περίγυρο. Μάλιστα εικόνα του Σίμωνος Κυρηναίου ως αγίου αγιογραφήθηκε από τον π. Τζέρομ Σάντερσον (fr Jerome Sanderson), ιερέα της βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Nashville της Ιντιάνα, και τοποθετήθηκε στην εκκλησία κατά τη χειροτονία του διακόνου Σάμιουελ Ντέιβις (βλ. φωτογραφίες εδώ).

Στη φωτο 2ος από δεξιά ο π. Σάμιουελ (κρατώντας εικόνα Αφρικανών αγίων) και 4ος ο π. Τζέρομ (από εδώ & εδώ). Πρώτος δεν ξέρω ποιος είναι, αλλά τρίτος (με γυαλιά) πιστεύω ότι είναι ο π. Τούρμπο Κουάλλις, με ενδιαφέρουσα ιστορία πνευματικής αναζήτησης που κατέληξε στην Ορθοδοξία, για τον οποίο δείτε εδώ & εδώ.

Σίμων ο Κυρηναίος και άλλοι Αφρικανοί χριστιανοί

Ο Σίμων ο Κυρηναίος ήταν ένας άνθρωπος που επέστρεφε από τους αγρούς, την ώρα που ο Ιησούς Χριστός περπατούσε προς το Γολγοθά φορτωμένος το βαρύ σταυρό Του. Επειδή προφανώς, τσακισμένος από τα βασανιστήρια, αδυνατούσε να πραγματοποιήσει αυτό το μέρος της ποινής Του (να κουβαλήσει το σταυρό, πάνω στον οποίο θα καρφωνόταν), οι Ρωμαίοι αγγάρεψαν το Σίμωνα και τον υποχρέωσαν να σηκώσει το σταυρό του Χριστού: «Εξερχόμενοι δε εύρον άνθρωπον Κυρηναίον ονόματι Σίμωνα· τούτον ηγγάρευσαν ίνα άρη τον σταυρόν αυτού» (Ματθ. 27, 32). «Και ως απήγαγον αυτόν, επιλαβόμενοι Σίμωνός τινος Κυρηναίου, ερχομένου απ’ αγρού, επέθηκαν αυτω τον σταυρόν φέρειν οπίσω του Ιησού» (Λουκ. 23, 26).

Ο Σίμων ο Κυρηναίος προφανώς προερχόταν από την Κυρήνη της Αφρικής (περιοχή Κυρηναϊκής, η παράκτια περιοχή της Λιβύης). Στα Ιεροσόλυμα υπήρχαν Κυρηναίοι· οι κατοικούντες «Αίγυπτον και τα μέρη της Λιβύης της κατά Κυρήνην» τοποθετούνται ανάμεσα στους ετερόγλωσσους ακροατές του κηρύγματος των αποστόλων κατά την ημέρα της Πεντηκοστής (Πράξεις 2, 10). Αυτοί, όπως και τα μέλη των λοιπών εθνικών ομάδων, δεν ήταν παγανιστές, αλλά Ιουδαίοι προσήλυτοι, συγκροτούσαν μάλιστα ιδιαίτερη συναγωγή: «Στέφανος δε πλήρης πίστεως και δυνάμεως εποίει τέρατα και σημεία μεγάλα εν τω λαώ. ανέστησαν δε τινες των εκ της συναγωγής της λεγομένης Λιβερτίνων και Κυρηναίων και Αλεξανδρέων και των από Κιλικίας και Ασίας συζητούντες τω Στεφάνω, και ουκ ίσχυον αντιστήναι τη σοφία και τω πνεύματι ω ελάλει» (Πράξεις, 6, 8-10). 

Κάποιοι από αυτούς έγιναν χριστιανοί, ασφαλώς κατά την Πεντηκοστή, ίσως μερικοί και από τον άγιο Στέφανο. Πάντως, μετά το λιθοβολισμό του, φυγάδες κατά κανόνα, μεταλαμπάδευσαν το χριστιανισμό στην Αντιόχεια: «Οι μεν ουν διασπαρέντες από της θλίψεως της γενομένης επί Στεφάνω διήλθον έως Φοινίκης και Κύπρου και Αντιοχείας, μηδενί λαλούντες τον λόγον ει μη μόνον Ιουδαίοις. Ήσαν δε τινες εξ αυτών άνδρες Κύπριοι και Κυρηναίοι, οίτινες εισελθόντες εις Αντιόχειαν ελάλουν προς τους Ελληνιστάς, ευαγγελιζόμενοι τον Κύριον Ιησούν» (Πράξεις 11, 19-20).

Στην Αντιόχεια συναντούμε και δύο επιφανείς Αφρικανούς χριστιανούς, προφήτες της Εκκλησίας της Αντιοχείας· είναι ο Συμεών «ο επικαλούμενος Νίγερ» (δηλ. μαύρος) και ο Λούκιος ο Κυρηναίος (Πράξεις 13, 1). Για την ιστορία, ας αναφέρουμε μεταξύ των πρώτων Αφρικανών χριστιανών και τον Αιθίοπα ευνούχο, «δυνάστη Κανδάκης της βασιλίσσης Αιθιόπων», που βάπτισε ο άγιος Φίλιππος ο διάκονος στις Πράξεις 8, 26-40. Να αναφέρουμε επίσης ότι το 2018 ο Παγκρήτιος Σύνδεσμος Θεολόγων αφιέρωσε μια εικόνα του αγίου Συμεώνος Νίγερος στην Ιερά Μητρόπολη Νιγηρίας. Η εικόνα φιλοτεχνήθηκε από τον νεαρό Ρεθεμνιώτη αγιογράφο Πέτρο Κωνσταντάκη, τότε μαθητή της Γ΄ Λυκείου και σήμερα φοιτητή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η επιγραφή της εικόνας αποδόθηκε στη γλώσσα Igbo με τη βοήθεια του ορθοδόξου Νιγηριανού κληρικού π. Κορνηλίου, φοιτητή στην Αθήνα.


Κατά κοινή παραδοχή, και ο Σίμων ο Κυρηναίος πρέπει να έγινε χριστιανός, γιατί το κατά Μάρκον ευαγγέλιο, 15, 21, γράφει γι’ αυτόν: «Και αγγαρεύουσιν παράγοντά τινα Σίμωνα Κυρηναίον, ερχόμενον απ’ αγρού, τον πατέρα Αλεξάνδρου και Ρούφου, ίνα άρη τον σταυρόν αυτού». Ο Αλέξανδρος και ο Ρούφος, για να αναφέρονται με αυτό τον τρόπο, πρέπει να ήταν γνωστοί στους αναγνώστες του κατά Μάρκον, δηλ. πρόσωπα – πιθανώς εξέχοντα – της πρώτης χριστιανικής κοινότητας.

Ο απόστολος Παύλος, προς Ρωμαίους 16, 13, γράφει: «ασπάσασθε Ρούφον τον εκλεκτόν εν Κυρίω και την μητέρα αυτού και εμού». Ο Ρούφος αυτός, αν είναι ο γιος του Σίμωνος, τότε η οικογένειά του ήταν σημαντική για την πρώτη Εκκλησία, αφού ο Παύλος τον χαρακτηρίζει εκλεκτό και τη μητέρα του τη χαρακτηρίζει και δική του μητέρα. Δυστυχώς δεν έχουμε περισσότερα στοιχεία για να το γνωρίζουμε, εκτός αν το γεγονός ότι, κατά τον Παπία Ιεραπόλεως, ο ευαγγελιστής Μάρκος έγραψε στη Ρώμη (βλ. εδώ), σε συνδυασμό ότι μόνο το κατά Μάρκον αναφέρεται στους δυο γιούς του Σίμωνα, συνηγορεί στην ταύτιση του Ρούφου της προς Ρωμαίους με τον ομώνυμο από αυτούς (την επισήμανση αυτή βρήκα εδώ κ.α.). Αναρωτιέμαι επίσης αν αυτό συνδέεται και με την αρχαία παράδοση, ότι ο ευαγγελιστής Μάρκος ευαγγέλισε την Αίγυπτο και υπήρξε ο πρώτος επίσκοπος Αλεξανδρείας. Μήπως δηλαδή ο κοινός τόπος όλων αυτών είναι η Αφρική. Ίσως όμως και όχι και δεν πρέπει να στεκόμαστε σε αυθαίρετα συμπεράσματα.

Σημειωτέον ότι σε ένα ταφικό σπήλαιο στην κοιλάδα Kidron (Χείμαρρο των Κέδρων), που ανακαλύφθηκε το 1941 από τον E. L. Sukenik, το οποίο ανήκε στους Κυρηναίους των Ιεροσολύμων και χρονολογείται πριν από το 70 μ.Χ., βρέθηκε ένα οστεοφυλάκιο με την επιγραφή «Αλέξανδρος ο γιος του Σίμωνα». Πρόκειται για το συγκεκριμένο πρόσωπο; Άγνωστο. Η πληροφορία από την αγγλόφωνη Wikipedia, λήμμα Simon of Cyrene, όπου και περισσότερες πληροφορίες για την αντιμετώπιση του προσώπου μέσα στο χρόνο.

Είναι άγιος ο Σίμων ο Κυρηναίος;

Ο Σίμων ο Κυρηναίος δεν είναι γραμμένος στα αγιολόγια της Εκκλησίας μας. Ο Γκρίσαμ, μετά από έρευνα και με τη βοήθεια τρίτων, εντόπισε μόνο μια αναφορά, καταγεγραμμένη από τον π. Μακάριο Σιμωνοπετρίτη στο Νέο Συναξαριστή της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ι. Μονής Ορμύλιας (εκδ. Ίνδικτος). Εκεί αναφέρεται ότι ο Σίμων είναι γραμμένος ως άγιος στο Lectionary Paris BN gr. 282 (9ος αι.), τόμος 3, σελ. 630, με ημέρα μνήμης του τις 27 Φεβρουαρίου (βλ. το άρθρο του «St. Simon’s Day…» κ.τ.λ.). Αυτό τον χαροποίησε, γιατί ο Φεβρουάριος είναι καθιερωμένος ως «Μαύρος Ιστορικός Μήνας» (Black History Month), κατά τον οποίο τιμώνται σημαντικές προσωπικότητες καταγόμενες από τη μαύρη φυλή· αυτό προσφέρει τις πλέον κατάλληλες συνθήκες για να συνδυαστεί με τη μνήμη του αγίου Σίμωνος, δεδομένου μάλιστα ότι τα πρόσωπα, που τιμώνται και από τις προτεσταντικές «Μαύρες Εκκλησίες», συχνά δεν είναι καν χριστιανοί. Συνεπώς η παρουσία ενός αρχαίου χριστιανού αγίου (κατά τεκμήριο, ορθοδόξου) ανάμεσά τους καθίσταται πιο επείγουσα.

Στην αγιογραφική παράδοση της Ορθοδοξίας ο Σίμων ο Κυρηναίος έχει ιστορηθεί δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες φορές, στην παράσταση του Ιησού Χριστού «Ελκομένου επί Σταυρού» (από τους αγγλόφωνους ονομάζεται «Road to Calvary», δηλ. πορεία προς το Γολγοθά). Εκεί ιστορείται (δηλ. ζωγραφίζεται) να μεταφέρει το σταυρό του Κυρίου, όμως όχι ως άγιος. Μόνο μία περίπτωση έχουμε εντοπίσει, όπου εικονίζεται με φωτοστέφανο· σε τοιχογραφία του 14ου αιώνα στον ιερό ναό του αγίου Γεωργίου στο χωριό Μελισσουργάκι Ρεθύμνου (Ιερά Μητρόπολις Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου). Δημοσιεύεται εδώ: https://oneirokretes.blogspot.gr/2015/10/blog-post.html.

Αν και οι συγκεκριμένες αγιογραφίες φανερώνουν πεπαιδευμένο αγιογράφο, δεν παύει να είναι η μοναδική περίπτωση. Δυστυχώς, δε γνωρίζουμε το υπόβαθρο αυτών των δύο τεκμηρίων, από το Lectionary Paris και το Μελισσουργάκι. Δεν ξέρουμε δηλαδή αν προέρχονται από κοινότητα ή ομάδα χριστιανών που τιμούσε το Σίμωνα ως άγιο. Πάντως, για να είμαστε ειλικρινείς, δύο μόνον αναφορές και χωρίς περαιτέρω στοιχεία δεν φαίνονται αρκετές για να πούμε ότι διαμορφώνουν παράδοση.

Βέβαια, μετά από πολλά χρόνια, αν δεν έχει έρθει «η ημέρα του Κυρίου η μεγάλη και επιφανής», οι ορθόδοξοι χριστιανοί του μέλλοντος ασφαλώς θα συνυπολογίσουν και τις προσπάθειες των εν Χριστώ αδελφών μας από την Αμερική ως στοιχεία με θετικό πρόσημο για το εν λόγω ζήτημα. Πάντως, το ζήτημα παραμένει ανοιχτό και προσωπικά θεωρώ τον εαυτό μου ανεπαρκή να γνωμοδοτήσω. Αξίζει να τιμηθεί η μνήμη του Κυρηναίου Σίμωνος; Αναμφίβολα! Πρέπει να τιμάται ως άγιος ή ως ένας απλός χριστιανός που του τελούμε μνημόσυνο; Ο Θεός γνωρίζει.

Σημείωση: Ενώ είχε ολοκληρωθεί το άρθρο αυτό, διαπίστωσα ότι έχει συνταχθεί ασματική ακολουθία προς τιμήν του αγίου αποστόλου Σίμωνος Κυρηναίου από τον μέγα υμνογράφο της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας δρα Χαραλάμπη Μπούσια, ψαλλόμενη στις 27 Φεβρουαρίου. Το βιβλίο εκδόθηκε με ευλογία του μητροπολίτη Κυρήνης Αθανασίου και μπορείτε να δείτε σχετικά: http://www.orp.gr/?p=6989

Αυτό αλλάζει εντελώς τα δεδομένα, όπως αντιλαμβάνεστε, δίνοντας και από πλευράς του πατριαρχείου Αλεξανδρείας εκκλησιαστική εγκυρότητα στις παραπάνω προσπάθειες.


Αγιογραφίες του Σίμωνος του Κυρηναίου

Στους χριστιανικούς κύκλους της Αμερικής που προαναφέραμε, βλέπουμε τρεις αγιογραφικούς τύπους απεικόνισης του Σίμωνος του Κυρηναίου.

Ο ένας είναι μια διασκευή της παράστασης Road to Calvary και τον απεικονίζει όπως οι παραδοσιακές αγιογραφίες του Ελκομένου (ηλικιωμένο, φαλακρό, με κοντά γένια), αλλά μαύρο. Αυτή την εικόνα βλέπουμε στη σελίδα του διακόνου Σάμιουελ Ντέιβις στο Facebook. Ο Σίμων δεν έχει φωτοστέφανο, ενώ στο πλήθος που περιβάλλει τον Κύριο και τους συνοδούς Του προς το μαρτύριο διακρίνονται ακόμη δυο τρία πρόσωπα με σκούρο δέρμα, που δεν κατονομάζονται· πιθανόν να υπονοούνται ο Λούκιος ο Κυρηναίος και ο Συμεών Νίγερ, ενδεχομένως και ο Αιθίοπας ευνούχος – ο τελευταίος ανιστορικά, γιατί, όπως συνάγουμε από τις Πράξεις, μάλλον δεν είχε γνώση των περί τον Κύριο γεγονότων (*). Περισσότερες λεπτομέρειες για την προέλευση αυτής της εικόνας δεν αναφέρονται.

Στην ίδια σελίδα βλέπουμε άλλη μια εικόνα, που αποτελεί το έμβλημα της σελίδας, όπου εικονίζονται μόνον ο Σίμων με το δεμένο Κύριο. Ο Σίμων δεν φαίνεται μαύρος, φορά ενδύματα που παραπέμπουν στην Παλαιστίνη και φέρει φωτοστέφανο. Σηκώνει τον τίμιο σταυρό, ενώ με το ένα χέρι αγκαλιάζει τους ώμους του Χριστού σε ένδειξη συμπαράστασης. Συναντώνται επίσης τα βλέμματά τους, ενώ στην κάτω μεριά της εικόνας διαβάζουμε την επιγραφή «Simon of Cyrene helps Jesus». Και για την προέλευση αυτής της εικόνας δεν εντοπίσαμε κάποια αναφορά.

Ο τρίτος εικονογραφικός τύπος επινοήθηκε, μάλλον, από τον αγιογράφο π. Τζέρομ Σάντερσον, που αναφέραμε και πιο πριν, και αγιογραφήθηκε από τον ίδιο για τις ανάγκες της ενορίας του π. Σάμιουελ. Ο π. Τζέρομ είναι φίλος της Αδελφότητας του Αγίου Μωυσή του Αιθίοπα και έχει αγιογραφήσει χαρακτηριστικές εικόνες Αφρικανών αγίων με ιδιαίτερο προσωπικό ύφος και έμφαση στο μαύρο χρώμα του δέρματός τους. Ο Σίμων παριστάνεται ως νέος και ρωμαλέος Αφρικανός, με φωτοστέφανο, να φέρει στους ώμους του τον τίμιο σταυρό. 

Βλέπουμε δύο εικόνες αυτού του τύπου, μία στη συλλογή φωτογραφιών από τη χειροτονία του π. Σάμιουελ (εδώ), όπου ο εικονιζόμενος έχει κοντά γένια που καλύπτουν το πρόσωπό του, και μία δεύτερη (στο άρθρο του Γκρίσαμ «A Proposal to Celebrate…»), με ένα πολύ μικρό μούσι στο πηγούνι. 

Ο συγκεκριμένος εικονογραφικός τύπος θεωρώ ότι αποκλίνει εντελώς από το παραδοσιακό ύφος της ορθόδοξης αγιογραφίας και, για να είμαι ειλικρινής, μου φαίνεται αδόκιμος, κυρίως για λόγο που ισχύει και για τον δεύτερο τύπο· εφόσον ο Σίμων ο Κυρηναίος έχει ιστορηθεί πάμπολλες φορές στην παράσταση του Ελκομένου, νομίζω πως η μορφή του στην ορθόδοξη αγιογραφία έχει αποκρυσταλλωθεί και, κατά τη γνώμη μου, έτσι είναι δόκιμο να παριστάνεται, έστω και μαύρος. Οι μορφές των προσώπων στις εικόνες της Εκκλησίας συχνά (αν όχι πάντοτε) δεν είναι τυχαίες. Βεβαίως, δεν είμαι απόλυτος, μάλιστα φίλος αξιόλογος και παραδοσιακός αγιογράφος μού επισήμανε πως η εικόνα του π. Τζέρομ είναι ίσως πιο κοντά στην πραγματικότητα, γιατί είναι πιθανότερο οι Ρωμαίοι να επιστράτευσαν ένα νέο και ρωμαλέο άνδρα, παρά έναν ηλικιωμένο και αδύνατο.

Στοιχεία για τη θέση του Σίμωνος εκτός της Ορθοδοξίας

Φραγκισκανό παρεκκλήσι αφιερωμένο στο Σίμωνα τον Κυρηναίο συναντούμε στη λεγόμενο Via Dolorosa (Οδό του Μαρτυρίου) στα Ιεροσόλυμα, στο σημείο όπου, κατά την παράδοση, ο Σίμων ο Κυρηναίος πήρε το σταυρό (λεπτομέρειες εδώ: Chapel of Simon of Cyrene).

Με μια πρόχειρη έρευνα στο Διαδίκτυο εντοπίζουμε μία προσευχή αγγλικανικής προελεύσεως προς το Θεό Πατέρα, με αναφορά στο Σίμωνα Κυρηναίο (χωρίς να χαρακτηρίζεται άγιος). Στη ανάρτηση δημοσιεύεται και η εικόνα «Simon of Cyrene helps Jesus», που είδαμε στην ηλεκτρονική σελίδα του π. Σάμιουελ.

Βρίσκουμε επίσης μια ιδιαίτερη χριστιανική κοινότητα ευαγγελικών Αφροαμερικανών αφιερωμένη σ’ αυτόν, με το όνομα «St. Simon the Cyrenian African Orthodox Church», η οποία υπάγεται στη λεγόμενη «African Orthodox Church» του George Alexander McGuire, μια μη κανονική χριστιανική κοινότητα, από την οποία αποσχίστηκαν και προσχώρησαν στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας οι πρώτοι κανονικοί ορθόδοξοι χριστιανοί της Ουγκάντας και της Κένυας περί τα μέσα του 20ού αιώνα.

Επίλογος

Ο ιεραποστολικός ζήλος και το σκεπτικό των αδελφών μας Αφρικανών Αμερικανών ως προς την ανάδειξη του Σίμωνος του Κυρηναίου, νομίζω πως είναι αξιέπαινα.Κατά την ταπεινή μου γνώμη, η μνήμη προσώπων όπως ο Σίμων ο Κυρηναίος και ο Αιθίοπας ευνούχος, με τις πολλές συνδηλώσεις τους, αξίζει να τιμάται από τους χριστιανούς. Αν όμως δεν έχουμε ξεκάθαρες μαρτυρίες της εκκλησιαστικής μας παράδοσης ή αποκαλύψεις από το Θεό, χρειάζεται προσοχή και διάκριση για το αν πρέπει να τιμώνται ως άγιοι ή να μνημονεύονται ως απλοί χριστιανοί, για να μη φτάσουμε κάποτε στην τραγική κατάσταση να ζητούμε τις πρεσβείες, ως αγίων, προσώπων που πιθανόν να χρειάζονται εκείνοι τα δικά μας μνημόσυνα.

Σημείωση

(*) Για τον Αιθίοπα ευνούχο (τον οποίο ο άγιος Ειρηναίος της Λυών κατονόμασε ως Συμεώνα Βάκχο), στην αγγλόφωνη OrthodoxWiki, λήμματα August 27 και January 4, αλλά και γενικότερα στο Διαδίκτυο, συναντούμε το όνομα Djan Darada, με την πληροφορία ότι θεωρείται μάρτυς και ότι αυτές τις δύο ημέρες τιμάται η μνήμη του. Εδώ θα δείτε μία εικόνα του, σε φωτογραφία με διάφορες εικόνες Αφρικανών αγίων από το ιστολόγιο του Τζων Γκρίσαμ (είναι η 2η φωτογραφία της ανάρτησης). Άλλες απεικονίσεις εδώ (η παρακάτω από εδώ).

 

Μπορείτε επίσης να διαβάσετε: 

St. Simon of Cyrene & Black History Month (February 27th: St. Simon’s Day) 

St. Simon of Cyrene Orthodox Mission (New Brunswick), an African American Mission in USA

 

 Φωτο από εδώ

Πέμπτη 29 Απριλίου 2021

Adventures in the Unseen - Adventures in Africa: The Silent Witness (books of the Archbishop Makarios, Metropolitan of Kenya)

amazon.com

My Adventures in Africa is a sequel to Adventures in the Unseen: The Silent Witness [all the book here]. Many people who have read the latter have expressed further interest in the life of Orthodox Mission in Africa. The manner in which Orthodoxy was introduced into East Africa during the twentieth century, and the way in which it has taken root and spread, can only be explained in terms of a Divine miracle. Orthodoxy has spread phenomenally throughout East Africa. 
From Uganda, it has spread into Kenya, Tanzania and all Africa. In recent years, the Orthodox Churches of Finland, Greece, Cyprus and America have assisted their sister Church in East Africa. This help in no way detracts from the fact that the planting of Orthodoxy in East Africa was achieved by African men and African enterprise without any external missionary support. 
 
 
Archbishop Makarios, Metropolitan of Kenya, a native of Cyprus, began his missionary activity in East Africa as the Principal of the Patriarchal Seminary which was established in Kenya by His Beatitude Archbishop Makarios III of Cyprus. In 1992, he was elected and consecrated Bishop of Riruta. He continued as principal of the Patriarchal Seminary until September 1997. The following year, the Holy Synod of the Patriarchate of Alexandria elected him as Metropolitan of Zimbabwe. In February 2001, He was elected as Metropolitan of Kenya and Irinoupolis. 
His collection of sermons and other discourses, delivered on various occasions, gives an insight into a work of transformation. Seventy years ago, authentic Orthodoxy did not exist in East Africa. Today, a network of hundreds of parishes extends across the length and breadth of this vast area of the continent. It is an event of no small significance in modern Christian history. These sermons serve to provide a witness to this remarkable phenomenon.
 
 

 
Adventures in East Africa presents a vivid picture of the Orthodox Church in Kenya. Comprised of letters, homilies, and speeches by His Eminence, Archbishop Makarios, this volume reads with the same immediacy and warmth with which the author has encouraged his flock for many decades. The fascinating history of the formation of the Orthodox Church in Kenya is included with an overview of the church as it exists today.

Includes a foreword by His All Holiness, Bartholomew of Constantinople.

 
Photo from here