The Fall of the first-fashioned humans from God’s eternal “State of Rest” / Our placement within the Creative “days”

                                                                                                                                   

Orthodox Outlet for Dogmatic Enquiries, Translation :  A.N.

ΕΛΛΗΝΙΚΑ: Η πτώση των πρωτοπλάστων από τη θεία κατάπαυση - Η τοποθέτησή μας στις δημιουργικές ημέρες 

One issue that has troubled many interpreters of Genesis is the confusion that appears to exist, regarding the Creative “day” in which man was created.

1. On what “day” was man created?

The first anthropological narrative of Genesis (1:27-36) informs us that man was created at the “end” of the 6th Creative “day”, and also that he was God’s last creation. However, the second narrative in Genesis clarifies the following:

“And the heavens and the earth were completed, and all of their adornment.  And God completed on the sixth day His works that He had made, and He rested on the seventh day from all His works which He had made. And God blessed the seventh day and hallowed it, for in it, He had ceased from all His works which He had begun to make”. (Genesis 2:1-3)

The problem that arises here is posed by archimandrite Fr. Jeremiah Foundas, in his book 'Genesis', published in 1985, p. 68:

“The way that verse 2 appears in the Hebrew text, presents difficulties, because it says: ‘On the seventh “day” God completed His work which He did. And He rested on the seventh day...’.  But we know that the creative work of God was completed on the sixth and not on the seventh “day”. For the sake of reconciling the antithesis, various interpretive attempts were made and corrections were proposed.”

Fr. Jeremiah then proceeds to mention the various attempts that were made to “correct” the Bible excerpt which appears to be so contradictory....

In reality, however, there is no contradiction. The contradiction exists, only in the way that we are accustomed to perceiving Time, and in our interpretation of the two “conflicting” narratives of human creation. But let us make things clearer.

2. Creation “according to the image” and “according to the likeness”

Man was indeed created during the 6^th Creative “day”, along with the rest of material Creation. Well, God’s material work may have been completed, but His full purpose was not fulfilled! His intention was to make man “according to His image and according to His likeness”. However, when He made man during the 6^th Creative “day”, it was only “according to His image”, because the “according to His likeness” was still a forthcoming feature of mankind, as evident in Genesis 1:26, 27.  With that 6^th Creative “day” ends the first, anthropological narrative; the second one, however, goes beyond it.

According to the description in Genesis 2:7, as soon as God “breathed” the Holy Spirit into man, from the initial “dead” soul (=lacking the Holy Spirit) that he was, man became a “living soul” - according to the likeness of God.  

[ “...but when the Spirit here is merged with the soul in a creature of God, then man is rendered  spiritual and complete, on account of the diffusion of the Holy Spirit, and is thus one who was made by God “according to the likeness of”. But if the Spirit is absent from the soul, then the one who is thus, is actually with an animal's nature, and, having remained in the flesh, will be an incomplete being, albeit bearing “the image of” (by God) during his formation, but by not having received "the likeness of" -through the Spirit - in that way, this being will be incomplete.”   Saint Irenaeus of Lyons, "Against Heresies", 5:6 ]

Man was not yet complete; he was merely on the course for becoming perfected; thus, after having received the “breath” of the Spirit inside him, God placed him in “Paradise”, and from that moment, found himself inside God’s Eternal State of Rest!

3. Entering God’s Eternal State of Rest

But let us examine for a moment exactly what God’s “Eternal State of Rest” involves.     (In Greek, it is the term κατάπαυση, where παύση = pause, pronounced kat-a-paf-see, and it implies the final pausing of God's Creative works; the term is also used for describing the state of blessedness, and also a term that relates to the Sabbatical "rest".)

In his Epistle to Hebrews, the Apostle Paul expounds the topic, by clarifying Psalm 94 (Masor.95):7-11. In there, the Holy Spirit among other things addresses the Israelites, who had sinned and as a result had wandered in the desert until their death:

“.... Today, if you hear His voice, do not harden your hearts, like the bitterness during the day of trial in the wilderness, where your fathers had tested Me and tried Me, and they saw My works.  Forty years I was grieved by that generation, and I said: “they forever go astray in their hearts, and they did not learn My works. So I swore in My wrath whether they will enter My κατάπαυση .”

In his Epistle to the Hebrews 3:7 – 4:11, the Apostle explains that κατάπαυση is not a simple reference to the terrestrial Promised Land being inherited by the Israelites, but that the terrestrial Promised Land is just a template of God’s true “Promised Land”: His κατάπαυση. Specifically, verse 4:3-11 says:

“For, we who have believed shall enter the κατάπαυση, as He had said: ‘as I had sworn in My wrath whether they will enter My κατάπαυση’, even though the works were completed since the beginning of the world.  For He had spoken regarding the seventh day thus: ‘And God had ceased on the seventh day from all His works’; and again with this: ‘whether they will enter My κατάπαυση.’  Since therefore it still remains for some to  enter it - since the previous ones who were evangelized did not enter for their disobedience - He again designated a day, saying in David, ‘Today, after so much time - like it was said then - ‘Today, if you hear His voice, do not harden your hearts.’  For, if Joshua had actually led them into the κατάπαυση, he would not have spoken of another ‘day’ after those days. Therefore there still remains the Sabbath for the resting of the people of God.  For the one entering His κατάπαυση will himself have also ceased from his own works, just as God had, from His.  Let us therefore hasten to enter that κατάπαυση .”

Here, after explaining that there are still some who must enter into God's κατάπαυση (since those disobedient, past Israelites had not entered it) and after clarifying that the terrestrial Promised Land was NOT the far more important κατάπαυση of God, the Apostle in v.7 then mentions “David” (=Psalms), elucidating that if Joshua had actually led the Israelites into God’s κατάπαυση, David would not have inserted the word “today” when he was composing his text, so many years AFTER the Israelites' disobedience. Therefore, since David was referring to another κατάπαυση, he clarified: “for the people of God, there still remains the Sabbath”. Then in v.4:11, the Apostle urges Christians to strive to enter into God's κατάπαυση: Let us therefore hasten to enter that κατάπαυση so that no-one may fall into the same example, through their disobedience”. (Hebrews 4:11)

Thus, according to the author of the Epistle to the Hebrews, the κατάπαυση of God is not something that has ended, nor is it something that pertains only to God, but pertains to all Christians -  also according to verse 14:13 of the Apocalypse: “... blessed are the dead who have died in the Lord. Yes, says the Spirit, so that they shall REST from their labors, while their works follow along with them.”

Thus, when the Apostle had written these words - as of the first century - those who have “slept in the Lord” (=Christians) have already entered God’s κατάπαυση  and are finally resting from their works – just as God had rested from His.

Now let us go back to Adam for a moment, to remember what God had said to him, after he had sinned through disobedience:  “.... may the earth be accursed in your works, in sorrows eat from it, for all the days of your life;   let thorns and thistles rise up to you, and may you eat the grass of the field, and in the sweat of your brow may you eat your bread, until you are returned to the earth, from which you were taken...” (Genesis 3:17-19).

According to these words, when Adam was in the terrestrial Paradise of Eden, he was simultaneously within God's κατάπαυση; this κατάπαυση was God's “final pausing” - the completion of all His creative works - in which Adam had participated.

Then what is meant by the “work with the sweat of his brow” that Adam had to undergo after his Fall from that κατάπαυση?  Naturally it was THE EXACT OPPOSITE of God's final rest from His material works!  Having “earned” hard labour due to his disobedience, Adam would naturally be receiving the opposite of what “the deceased in the Lord already enjoy”, i.e., that they are “resting from their works”:  (‘Blessed are the dead who die in the Lord from now on” - Revelation 14:13).

This is about Adam's exodus (his “fall”) from God's κατάπαυση, which he was enjoying while he was “in the likeness of”; It is about his fall from the 7^th Creative “day”.

It is the same κατάπαυση that Lamech had hoped for, when he prophetically named his son: “Noah”, saying:  “And he named his name Noah, saying: This one shall relieve  us from our works, and from the sorrows of our hands, and the earth’s - which the Lord God had cursed.”  (Genesis 5:29). Lamech “knew” that -regardless of this curse by God- His κατάπαυση was perpetual; hence the reason Lamech had prophesied that Noah would have a role in the Divine plan for the righteous to enter into the “κατάπαυση” of God.

This is where we need to focus on the critical element of “Time” and the association between the Creative “days”:  If - after sinning - Adam had “fallen” from the 7th Creative “day” (God’s κατάπαυση), in which “day” did he land?”

It is of great importance to note that of the 7 Creative “days” mentioned by Genesis, the only one that has not “ended” is the 7th!  For all the preceding “days” of Creation, we read: “and evening came, and morning came, and it was “day” so-and-so” (Genesis 1:5, 8, 13, 19, 23, 31).   On the contrary, for the 7^th “day” (but more so for the 8^th “day” – that is, the first “day” of New Creation), the verse of Zechariah 14: 6,7 states that they are BOTH never-ending; that it will be the eternal, never-setting “day” of the Lord: “In that “day” there will be no need for illumination, and cold and ice; it will be one “day” – and that “day” is known to the Lord, and it is not just a day with no night; even towards dusk there is light”.

The indirect reference of the verse to the Creative “days” of Genesis is obvious. The verse purposely indicates its differentiation from the first six Creative “days” - which have an “evening” and a “morning” - because it then says: “...even towards dusk there is light”. This is clearly the “day” of the Lord and His saints, as seen in the preceding verse, Zechariah 14:5: “.....and the Lord my God and all the saints shall be with Him”.

But how do we know that Zechariah is also referring to the 7^th “day”, and not exclusively to the 8^th Creative “day”, which certain Fathers have referred to?

The answer is that he is referring to both “days” simultaneously, because the 7^th and the 8^th are parallel! However, this requires clarification:

 Let’s take the “week” as an example.  The Israelites began it on the 1^st day and “ended” it on the 7^th, which was their Sabbath. They didn’t work on that day, because it was a form of God’s 7^th Creative “day” during which He had “rested from His works” and had “sanctified it” (Exodus 20:8-11)

In the Christian era, we mainly have Sunday** as our “day of rest” (because the Lord was resurrected on a Sunday), thus acquiring the “value” of a salvific “day” (κατάπαυση) for man, and also because it prefigured as the first “day” of the Age to come. Thus, apart from being the first day of the week, Sunday is also the “day of rest” for Christians - that is, a “Sabbatical” (for resting)! But Sunday is simultaneously the day after Sabbath/Saturday, as the culmination of the week – in other words, the 8^th “day”!  This means that, depending on how one  counts, Sunday can be regarded as first day of the week, a Sabbatical, or as the 8^th day of the week; in fact, the Bible mentions it as “one of the Sabbaths”.  (Acts 20:7)

**Sunday, in Greek = Κυριακή, meaning “of the Lord”;  Lord = Κύριος in Greek

How could this apply to the 7^th Creative “day”?  It has to do with the way that we perceive Time; in God's Creative plan, Time can be perceived in two different ways: 1.  As Linear time, and 2. (and more Christian) as Crucial time.

4. “Linear” and “Crucial” Time   (Go to visual of "Timeline")

Linear Time is the perception of events lined up in order - a fixed sequence of events. According to Linear Time, after the first 6 Creative “days” comes the 7^th “day” (of κατάπαυση), from which, however, Adam had “fallen”. But with this Linear logic in mind, the 7th Creative “day” should likewise have an end to it, with no sequel or continuance (since Time moves linearly); this would make people have their sights “after” it, on the “age to come”: on another, new  “day” (of κατάπαυση) that would replace the 7^th – just as Sunday replaced the Jewish Sabbath. This is the “day” that certain Fathers refer to as the 8^th, identifying it with the “day of the Lord”.

This perception is not incorrect. It is the customary perception of Time, as we humans perceive it. But there is also another, more accurate way of perception:

Crucial time (i.e., per the Crucifix). This is the most accurate –Christian– way of perceiving the divine plan. According to this, events do not necessarily move in linear fashion only, with the one following the other; the Creative “days” can exist in parallel, and they can alternate during the procession of human history. This is the most fitting way to perceive the divine plan, not only because it flows smoothly and seamlessly with God’s Time-less state, but also because expiration of the 6^th “day” is not a requirement for acknowledging commencement of the 7^th “day”; just as expiration of the 7^th “day” is not a requirement for acknowledging commencement of an 8^th “day”. Quite simply, these two “days” can exist - in parallel. In other words, we don't have a compulsory temporal succession, given that, as of the 7^th “day”, created Time has “dissipated” - leaving only a “modal” succession: a succession involving the manner that beings exist there.

So, how would we describe God’s Creative week, on the basis of the Crucial perception of Time?

According to this perception, the never-setting, blessed 7^th “day” of the Lord does not vary, in spite of our Linear perception of Time. We find it very significant that in Genesis 2:4, immediately after expounding all that pertains to the 7^th “day” (God’s κατάπαυση), the 6 preceding “days” are then merged into one “day” – seeing how Genesis 2:4 says: “This is the book of creation of heaven and earth when they were created, on the day that God made the earth and the heavens...”.   Notice how Creation is previously described with 6 “days”, which are then suddenly unified and are regarded as one, uniform period, clearly separated from the 7^th.

This is because the 7th “day” (like the 8th) intersects (crosses through) the other creative days - without replacing them - because it is a loftier kind of “Timeline”, which is characteristically for the saints.

When all creations were originally living within Linear Time, Adam was suddenly given a “taste” of something superior. On receiving the “breath” of the Holy Spirit, he was elevated to another kind of Time: God’s κατάπαυση.  After his disobedience, Adam fell back into Linear Time, where people continued to live until the Advent of the Lord Jesus Christ in History, after which, the door of God's κατάπαυση opened once again.

This is beautifully showcased by Matthew at the beginning of his Gospel. In verses 1:1-17, Matthew divides the names of the forefathers of the Lord Jesus Christ into three groups of 14 names. These three groups, however, consist of 6 heptads (sevenths), which represent the six (Linear) Creative “weeks”, corresponding to the 6 Creative “days”.  It was at the end of these 6 (Linear) Creative “weeks” that the name of our Lord Jesus Christ appears: it was the specific point in Linear Time that human nature was deified, through the Person of Jesus Christ, and was elevated into the 7^th Creative period of God's κατάπαυση.

From then on, “... blessed are the dead who have died in the Lord. Yes, says the Spirit, so that they shall rest from their labors, for their works follow along with them.” (Revelation 14:13). These saved saints partake of the paradise from which Adam had fallen, back into Linear Time. And while for ordinary people Time moves linearly, in a dimension “loftier” than Time the saints partake of God's Time-less rest.

These parallel “dimensions” of Time can be seen in various formulations within the Bible, such as in the verse of Ephesians 1:4: “... for He Himself selected us, before the world was made, to be saints and spotless before Him, with love”.

We believe that the aforementioned are rendered in the best manner in the Orthodox article by Professor V. Bakouros, on the topic: “Christmas: The celebration of the person”, which was hosted in the magazine “Trito Mati”, edition No.66, pp. 22,23, where among other things he wrote the Following:

“... Paradise [...] was in reality another kind of ‘Time’ - if these words could ever describe qualities that shatter the potentials of the intellect. For us to capture more accurately the upheaval brought upon Creation by the human choice of the Fall, a single example suffices: The creation of the Cosmos took place in 6 completed and successive “days”. Man was created on the last “day”, however his paradisiacal communication with God was not completed mainly on the 6^th “day”, but on the 7^th. This explicitly blessed “day”, however, was profoundly disturbed  by the ancestral fall, and we could say - quite boldly – that it was left “pending” - without succession and continuation!  By implementing his freedom as autonomy, Adam's human will abruptly warped the dimensions of Creation, thus introducing a “human Time” (within this “Time” of Creation) as a linear succession of acts, namely: History!  Precisely because God respected this free choice in humans, He would never have initiated another way to approach His creations, except only one: for Him to (Personally)enter “human Time” as a (corporeal) event. Man absented himself from the Divine’s Creation and continued to live in his own one! 

Of course it is self-understood that this entrance had disturbed the historical development of events and had grafted a new outcome within human Time: the trend towards a trajectory that would lead man back to his original “cradle” - Creation - from which he is in essence absent after the fall, as we shall see further down.  A necessary prerequisite of course, was for the man of this “fallen” Time to freely adopt this new form of life, and to strive to reunite his revolted will with the Providence of God. The purpose of History will then again be Creation’s original purpose, from which Man had consciously distanced himself, albeit explicitly warned by God... It follows therefore that the incarnation of God was not a metaphysical event. It was a “natural” one, to the degree that it restored the Cosmos to the state that is its “natural” dimension, before Man's intervention created a “contra-nature” reality.  Of course, because of our finite intellect, we experience this reality as something permanent.

The birth of God provided an essential (in the literal sense of essence) content to History (human creation), which had no “essence”, as it was not assembled by an act of God, but is basically superficial, an illusion of a “secreted” reality....”.

In conclusion, we must re-stress that Adam's “according to the likeness of” implies a course, not a (stationary) state. It was not a “terminal point”, but the beginning of a course.

Related articles:  Parallels in Genesis and the Apocalypse

“Man is mud who is commanded to become a god” (St. Gregory of Nyssa)

Fr. Stephen Freeman
From here (photo from here, Cameroon)

(...) St. Gregory of Nyssa famously said, “Man is mud who is commanded to become a god.” That same frightening freedom is birthed with every child. And though the child is not aware of its meaning, it is born with a burning desire for God that will never be extinguished. This is the true “gravity” that guides the soul. Culture and nurture may fail and offer some tawdry substitute for God in which case the gravity of the soul will create misery. Regardless, every soul is capable of salvation, capable of giving thanks to its Creator who first shaped the mud into human form.

Though the pendulum of civilization swings in a frightening arc, its pivot point remains grounded in the providence of God.

Spend time with young children if the circumstances of your life permit. Listen to their normalcy (before someone distorts it). It is the sound of a gravity that reaches through time and will extend beyond. The universe declares the glory of God, including the fresh voices of children. Their sound, for a time, silences the noise of the enemies and the avenger.

Metropolitan of Zambia: Christians celebrate Nativity to show that hope can be found in most unusual places

 

Orthodox Times

In the Mission, one can experience the beauty of Christmas and understand the true meaning of the Nativity since one follows the path of faith and piety, where Christ is constantly being reborn.

During the Divine Liturgy, Metropolitan John of Zambia wished all the best on behalf of Pope and Patriarch Theodore II of Alexandria and All Africa and informed the faithful that the works regarding the Missionary Centre were about to be completed.

In his homily, he addressed the faithful and stressed: “On the 25th of December, Christians celebrate the Birth of the Godman in a humble manger in order to show that hope and love can be found in the most unusual places. Christians honour the Miracle of the Nativity. They worship the Divine Infant. Christ of Love. The Godman of Humility.”

“It is noteworthy that this makeshift hut in this part of Africa has become a new manger that has been hosting the newborn Christ in the hearts of children over the last 20 centuries,” he added.

“Happy, Blessed and very Merry Christmas! The Nativity marks a new beginning, an opportunity for forgiveness and shows a path of love and creation. Through the Nativity, the most beautiful things in life are possible even under adverse conditions,” he concluded.

Tag: Patriarchate of Alexandria

Tigray crisis: Why there are fears of civil war in Ethiopia

By Desta Gebremedhin
BBC Tigrinya
images copyright Getty Images

13 November 2020

• Tigray crisis

The election held in Tigray in September in defiance of the federal government heightened tensions

Ongoing violence between the national army and forces loyal to the leaders of the northern Tigray region has prompted fears that Ethiopia is on the brink of a civil war.

Hundreds of people have reportedly been killed since the fighting started on 4 November, and thousands have fled into neighbouring Sudan.

What led to the fighting?

September's election in Tigray, which the federal government had postponed nationwide because of coronavirus, is widely considered to be the cause of the recent rapid deterioration.

Prime Minister Abiy Ahmed announced a military offensive after accusing Tigrayan forces of attacking and seizing a military base in the regional capital, Mekelle - a charge they deny.

But the tension has been building for longer.

The Tigray People's Liberation Front (TPLF), which was the dominant political party in Ethiopia for decades, has been feuding with Mr Abiy's government since shortly after he came to power in 2018.

Elected as a "reformist leader", the prime minister accused officials in previous governments of corruption and human rights abuses, and removed key TPLF figures from the central government.

This included the former intelligence chief and senior TPLF official, Getachew Asefa, who evaded arrest and fled to Tigray, where he remains as a fugitive.

Mr Abiy's decision last year to merge the ethnically based parties that formed the governing EPRDF coalition and set up the Prosperity Party (PP) added fuel to the tensions. The TPLF opposed the decision, saying it would divide the country, and refused to join the PP.

Earlier this year, the rift grew even wider after the federal government postponed nationwide elections.

Tigray's decision to hold its own vote in September was an unprecedented act of defiance against the federal government. The federal parliament termed the process "illegal".

Since then, both governments have designated each other as "illegitimate and unconstitutional".

A horse in Mekelle painted in the colours of the Tigray flag, which is proudly flown in the region

The TPLF had previously made veiled threats of secession, citing an article in the federal constitution which allows the "unconditional right to self-determination, including the right to secession".

"We will never back down for anyone who is intending to suppress our hard-won right to self-determination and self-rule," the region's leader, Debretsion Gebremichael said in August.

Early in October, the federal government decided to cut ties with the Tigray region and the upper house of parliament voted to suspend budget aid to Tigray.

• Why there are fears that Ethiopia could break up

Why was the TPLF so significant?

Since the overthrow of Marxist leader Mengistu Haile Mariam in 1991 and up until 2018, the TPLF was the main partner in the governing coalition, as well as running Tigray itself.

As a guerrilla army, the TPLF had played a pivotal role in Mengistu's demise and went on to dominate not just the country's politics but the economy as well.

The TPLF was instrumental in the 1991 overthrow of Mengistu Haile Mariam (R), seen here in 1975 with Cuban leader Fidel Castro

Its disagreement with Mr Abiy represents a deep fracture in the very core of power in the country.

Most of the Tigray's regional leaders, including Mr Debretsion, had served in the central government for long periods of time.

Mr Debretsion, who is a veteran fighter, was at one time the deputy prime minister. His comrades and advisers also held key positions in the country until Mr Abiy came to power.

What does the TPLF want?

The Tigray's administration sees Mr Abiy's reforms as an attempt to build a unitary system of government destroying the current federal arrangement.

It also resents what it calls the prime minister's "unprincipled" friendship with Eritrean President Isaias Afwerki.

Mr Abiy won the Nobel Peace Prize in 2019 for his efforts to bring peace with long-standing foe Eritrea. But the TPLF feels that Tigray's interests have been overlooked and it wants to have more say over future relations with Ethiopia's neighbour.

On his part, the prime minister believes the TPLF officials are undermining his authority.

Is Eritrea involved in the Tigray conflict?

There is a long-standing rift between the TPLF and the government in Eritrea, which shares a long border with the Tigray region.

The 1998-2000 Ethiopia-Eritrea war began over a dispute about territory along that border, particularly the area around the town of Badme.

The status of Badme remains unresolved but Eritrea wants Ethiopia to abide by a UN-backed border commission ruling to hand over the town.

But this cannot be achieved without the cooperation of the government in Tigray, as it administers the area.

There were celebrations when Prime Minister Abiy (l) agreed a deal with Eritrea's President Isaias Afwerki in 2018

Speaking about the attack on the federal army base, Mr Abiy's office has accused the TPLF of dressing its soldiers in uniforms resembling those of the army of neighbouring Eritrea to "implicate the Eritrean government in false claims of aggression against the people of Tigray".

Tigray's leader, Mr Debretsion, has accused Eritrean forces of joining the fight alongside Ethiopian forces against Tigray. Ethiopia and Eritrea have both denied this.

How likely is a full-scale war?

The Tigray regional leader has said his forces are ready to fight to defend the region, which would be "a burial place for the reactionaries", calling on Tigrayans to understand the situation and make all the necessary preparations. The TPLF has also issued a bond to raise money for its war effort.

"We have prepared our army, our militia and our special force. Our preparation is aimed at averting war, but if we are to fight, we are ready to win," Mr Debretsion said.

In justifying the military confrontation, Mr Abiy's office has accused the TPLF of "continued provocation and incitement of violence" and said "the last red line had been crossed".

He has issued arrest warrants foe the TPLF leaders, appointed a new leader for the region and predicts that the war will soon be over but the TPLF forces are highly trained and experienced so some fear the conflict could drag on.

There is also a concern that the conflict in Tigray, which accounts for about 6% of Ethiopia's population of over 100 million people, could exacerbate tensions in the rest of this ethnically divided country.

Patriarch Theodoros: “Archangels, The protectors of every human being” (November 8, Synaxis of the holy Archangels)

 

 

Patriarchate of Alexandria & all Africa (icon from here)

On the evening of Thursday 7th November 2019, His Beatitude, Theodoros II, Pope and Patriarch of Alexandria and All Africa, officiated and preached the homily at the Great Festive Vespers, with great splendor and in a full church, in the imposing Holy Church of the Archangels in the Daher district of Cairo, which has the largest Arabic-speaking Greek Orthodox community in the Egyptian capital.

A church that is always vibrant, particularly on the eve of its celebration, with the Alexandrian Primate presiding over the festive vespers of the Archangels, concelebrating with a multitude of Hierarchs: His Eminence Elder Metropolitan Makarios of Nairobi, as well as the Patriarchal Vicar of Cairo His Eminence Nicodemus Metropolitan od Memphis, His Eminence Niphon Metropolitan of Pilousion and the Abbot of the Patriarchal Monastery of St George Old Cairo, His Grace Theodoros Bishop of Babylonos, together with the Holy Clergy.

“Today the largest Arabic-speaking Greek Orthodox Parish of the Patriarchate of Alexandria is celebrating, the Holy Archangels in the Daher district of Cairo. And I feel immense gratitude for their love and dedication to the Patriarchate of Alexandria and its Primate", the Patriarch of Alexandria emphasized.

Speaking of the Archangels, the Primate of the Orthodox Church of Africa, emphasized that "the Archangels are the symbol of the protection of all human beings, as every person coming into the world is accompanied by his guardian angel right up until he/she faces Christ. Above all the angels though, are the patrons Michael, Gabriel, Raphael and Uriel, who as protectors of every human being are the light, hope and our approach to the Triune God”. 

"Goodmorning have a blessed Feast Day!

Synaxis of the Taxiarchs and Archangels Michael & Gabriel

Chief Commanders of God; ministers of divine glory; guides for men and leadership of the Incorporeal; as Chief Commanders of the Incorporeal, plead for our welfare and for great mercy.

* The Cathedral of the Archangels Michael and Gabriel is located in Mozambique ‘s capital, Maputo. It was founded on 23 March 1958 by the Hellenic Community that flourished in Maputo. It was completed in 1960. It was re-opened in 2010, in responsibility for your grace Bishop Ioannis."

Orthodox Metropolis of Zambia

In the Orthodox Vineyard of Africa

See also

 

From Africa about Angels: Synaxis of the Archangel Michael and the Other Bodiless Powers  

 

Archangels in Africa (photos)

 

November 8, 1866: Commemorating the Holocaust of the Arkadi Monastery in Ctere, Greece

 

 

THE DIVINE LITURGY OF ST MARK AT THE TOMBS OF SAINTS GABRIEL AND KYRMIDOLIS

Patriarchate of Alexandria and All Africa (photos from here & here)

On the 18th of October, the commemoration of the Holy Glorious new martyrs Gabriel and Kyrmidolis, His Beatitude Theodoros II, Pope and Patriarch of Alexandria and All Africa, performed the ancient Divine Liturgy of the Apostle and Evangelist Mark, at the place of martyrdom and burial of the Saints, which is located in the Holy Patriarchal Monastery of St. George in old Cairo.

This Divine Liturgy belongs to the ancient Alexandrian tradition and is inextricably linked to the history of the second-throne Patriarchate, with important Byzantine influences over time and its writing is attributed to the Apostle Mark.

Its connection with the name of the founder of the Alexandrian throne shows its origin and its reference to functional and cultural facts of Alexandria. It was written in Greek and is known from fragments of parchments and papyri of the 4th - 5th century, but the manuscripts that contain the entire text are of the 11th century onwards. Finally, from a theological point of view, studying the prayers, it should be mentioned that the Liturgy of the Apostle Mark fully reflects the Christology and Pneumatology of our Church, while the local cultural characteristics, such as the reference to the rural life of the Egyptians, the city of Alexandria and the waters of the Nile River, are of particular interest. It is worth mentioning that Saint Nektarios, Bishop of Pentapolis, was the one who saved from the ancient manuscripts the order of this really special Divine Liturgy.

Deeply moved, His Beatitude mentioned the following in his address:

"… Today you attended a different Divine Liturgy, our Divine Liturgy, the Liturgy written by our Apostle, Saint Mark. Cairo celebrates today. The Martyrs Gabriel and Kyrmidolis celebrate, the new martyrs from the Patriarchal tenure of Joachim Pany. Tradition says that the Liturgy was preserved by a great Patriarch, Meletios Pigas. This Liturgy was performed only here in Egypt, so you saw that I went to a place at the well and begged the waters, the waters of the Nile, to rise and irrigate the fields and orchards of Egypt. That is why we will make a procession to the Nile well".

"... Your eyes will weep, since the prayer refers to the sick. I remembered all the sick from the pandemic and I prayed for the peace of God to come to the Land of the Nile. I bless you my children. Today I wore the chasuble as the first priests and hierarchs wore it. I hold this staff which is a copy of the shepherd’s staff when he was herding the sheep and only the pope of Alexandria could have his head covered with this cover. This is what the Great Cyril of Alexandria always wore. This solid-gold pectoral medallion is early Christian. This is what the first bishops wore as an amulet. My children, you have the blessing of Christ. I thank the Holy Hierarchs Nicholas and Nicodemus who prayed so many times with their Holy Flock for you, our young children, who will be the clergy of tomorrow. God bless you ".

Finally, His Beatitude, after addressing words of edification to the young people, thanked holy hierarchs, His Eminence Nikolaos Metropolitan of Ermoupolis and His Eminence Nikodimos Metropolitan of Memphis, the Brotherhood of the Holy Monastery, as well as the Honorable Consul General of greece in Cairo, Mrs. Maria Zisi.

After the end of the Divine Liturgy, the Litany of the Holy Icon and the relics of the Saints took place in the catacombs of the Monastery followed, by the blessing of the waters of the Nile.

See also:

Saint Apostle and Evangelist Luke (in Libya, Egypt and the Thebaid), October 18
 

Holy New Martyrs Gabriel & Kyrmidoles of Egypt 

 

Saints Cosmas, Damian, Leontius, Anthimus, and Eutropius, the Holy Martyrs, brothers and Unmercenaries Doctors from Arabia (October 17)

 

Ουγκάντα – Κένυα: Η συμβολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Αφρικής

 
Επιμέλεια Θεόδ. Ι. Ρηγινιώτης

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ, Αέναη επΑνάσταση 

Μελετώντας την ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην υποσαχάρια Αφρική (δηλ. στις χώρες από την έρημο Σαχάρα και κάτω) διαπιστώνουμε κάτι συγκινητικό: την εμπλοκή των Ορθοδόξων Εκκλησιών στους αγώνες των αφρικανικών λαών για την απελευθέρωσή τους από τους δυτικοευρωπαίους αποικιοκράτες και ιδιαίτερα τους Άγγλους.

Στο άρθρο «Orthodox Mission in Tropical Africa» του Νοτιοαφρικανού Stephen Hayes, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Missionalia, the journal of the Southern African Missiological Society (και αναδημοσιεύεται στο Διαδίκτυο, όπου μπορείτε να το αναζητήσετε), διαβάζουμε πως οι περισσότεροι δυτικοευρωπαίοι συγγραφείς που έγραψαν για την ιστορία της χριστιανικής ιεραποστολής στην Αφρική, δεν αναφέρονται καθόλου (ή σχεδόν καθόλου) στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Ένας λόγος που εντοπίζει γι’ αυτό, είναι η προκατάληψη των ρωμαιοκαθολικών και των προτεσταντών απέναντι στις Ορθόδοξες Εκκλησίες των αφρικανικών χωρών, επειδή πολλές από αυτές ταυτίστηκαν με την πάλη ενάντια στην αποικιοκρατία.

Η αποικιοκρατία

Από το 15ο αιώνα μ.Χ. (την εποχή των «μεγάλων εξερευνήσεων») όλα τα βασίλεια της δυτικής Ευρώπης, με το στόλο και το στρατό τους, κατέκτησαν το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη μας και το μετέτρεψαν σε «αποικίες» τους. Δημιούργησαν, δηλαδή, αυτοκρατορίες, που εκμεταλλεύονταν όσα προϊόντα ή πλούτη μπορούσαν να πάρουν από τις διάφορες χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Αμερικής. Έτσι, χώρες όπως η Αγγλία, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Ισπανία και η Πορτογαλία μετατράπηκαν σε μεγάλες αποικιοκρατικές δυνάμεις. Το ίδιο και η Γερμανία και (λιγότερο) η Ιταλία. Η ισχυρότερη από τις αυτοκρατορίες αυτές ήταν η Αγγλία, γι’ αυτό και ήταν, αρχικά, ο κυριότερος αντίπαλος του Χίτλερ, στη δική του προσπάθεια να κατακτήσει τον κόσμο.

Από το 18ο και 19ο αιώνα, κάποιες χώρες, ιδίως στην Ασία (π.χ. Κίνα, Επανάσταση των Μπόξερς, 1900 – στην οποία δυστυχώς συνέβησαν και βαρβαρότητες, όπως το μαρτύριο των 222 ορθοδόξων Κινέζων αγίων) και στην Αμερική, άρχισαν να επαναστατούν για να κερδίσουν την ανεξαρτησία τους. Η πρώτη απ’ αυτές ήταν η Αϊτή (τις ΗΠΑ δεν τις συμπεριλαμβάνω, γιατί εκεί επαναστάτησαν οι Βρετανοί άποικοι ενάντια στη μητρόπολή τους, την Αγγλία, και όχι οι ντόπιοι, δηλ. οι Ινδιάνοι, των οποίων η τύχη είναι λίγο πολύ γνωστή). Η Αϊτή ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που αναγνώρισε την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και την Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος. Μόλις τελείωσε τον δικό της απελευθερωτικό πόλεμο εναντίον των Γάλλων αποικιοκρατών, κατεστραμμένη οικονομικά, έστειλε στο Παρίσι, στον Αδαμάντιο Κοραή, 25 τόνους καφέ, να πουληθούν, για να αγοραστούν όπλα για τον ελληνικό αγώνα. Επίσης έστειλε 100 εθελοντές μαύρους στρατιώτες να πολεμήσουν στο πλευρό των Ελλήνων, αλλά δυστυχώς το πλοίο βυθίστηκε!

 Ορθόδοξοι χριστιανοί της Αϊτής (από εδώ)

Οι χώρες της Αφρικής (που, τους προηγούμενους αιώνες, είχαν ταλαιπωρηθεί ιδιαίτερα και από το δουλεμπόριο) ανεξαρτητοποιήθηκαν, μία προς μία, κατά τον 20ό αιώνα, ενώ ακόμη και σήμερα υπάρχουν περιοχές έξω από την Ευρώπη, που «ανήκουν» («νόμιμα») σε ευρωπαϊκές χώρες.

Οι δυτικοευρωπαίοι ιεραπόστολοι, που έφταναν στις αποικίες, κάποτε υπερασπίζονταν τους ιθαγενείς πληθυσμούς, αλλά τις περισσότερες φορές τάσσονταν με το μέρος των αποικιοκρατών κατακτητών. Γι’ αυτό, αν και μεγάλοι ντόπιοι πληθυσμοί γίνονταν χριστιανοί (ρωμαιοκαθολικοί και προτεστάντες), σταδιακά οι ντόπιοι άρχιζαν να αποστρέφονται αυτές τις μορφές του χριστιανισμού, που τις συνέδεαν με την καταπίεση και την εκμετάλλευσή τους από τους κατακτητές. Σύγχρονος ορθόδοξος κληρικός από την Τανζανία είπε κάποτε: «Όταν ήρθαν εδώ οι Ευρωπαίοι, εκείνοι κρατούσαν στα χέρια τους το ευαγγέλιο κι εμείς κρατούσαμε τη γη μας. Τώρα, εμείς κρατάμε το ευαγγέλιο και εκείνοι κρατούν τη γη μας!».

Έτσι, στην Αφρική, άρχισαν να σχηματίζονται οι λεγόμενες «Ανεξάρτητες Αφρικανικές Εκκλησίες» ή «African Initiated Church», δηλαδή αυτόνομες χριστιανικές ομάδες, που δεν υπάγονται σε καμιά κανονική Εκκλησία, και που συχνά συνδυάζουν το χριστιανισμό με στοιχεία από τις αρχαίες ειδωλολατρικές θρησκείες των αφρικανικών φυλών. Οι ομάδες αυτές σήμερα είναι περισσότερες από 10.000 και αριθμούν εκατομμύρια οπαδούς σε πολλές χώρες της Αφρικής.

Κάποιες από τις ομάδες αυτές, όταν μάθαιναν την ύπαρξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, εντάσσονταν σ’ αυτήν, πράγμα που συνέβαλε πάρα πολύ στην εξάπλωση της Ορθοδοξίας στην αφρικανική ήπειρο. Τέτοια είναι π.χ. η Αφρικανική Ορθόδοξη Επισκοπελιανή Εκκλησία στη χώρα της Νότιας Αφρικής, που για την ένωσή της με την Ορθόδοξη Εκκλησία πρωτοστάτησαν ο ηγέτης της, αρχιεπίσκοπος Σίμων Thamaga, και η Νοτιοαφρικάνα Χριστίνα Mothapo († 10 Ιουλίου 2015 [φωτο (από εδώ)]).

Ουγκάντα

Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα (το πιο χαρακτηριστικό ίσως) είναι ο τρόπος, με τον οποίο ρίζωσε η Ορθοδοξία στην Ουγκάντα και την Κένυα.

Τη δεκαετία του 1920, μια ομάδα μορφωμένων μαύρων αναζητητών εντάχθηκε στη λεγόμενη «Αφρικανική Ορθόδοξη Εκκλησία», που είχε ιδρύσει στην Αμερική ο Αφροαμερικανός George Alexander McGuire. Η ομάδα αυτή αποτελούνταν από τους Ουγκαντέζους Ρουβήμ-Σπάρτα Μουκάσα, Οβαδία Μπασαγιακιτάλο (Basajjakitalo), Θεόδωρο Ναγκιάμα και Ειρηναίο Ματζίμπι και τον Κενυάτη Άρθουρ-Γεώργιο Γκαντούνα.

Ο Ρουβήμ-Σπάρτας και ο Οβαδίας χειροτονήθηκαν ιερείς της «Εκκλησίας» αυτής στην Ουγκάντα. Κάποια στιγμή όμως διαπίστωσαν ότι υπάρχει η πραγματική Ορθόδοξη Εκκλησία, που έχει κέντρο στην Αφρική το πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Ήρθαν σ’ επαφή με τον τότε πατριάρχη και μετά από μελέτη και πολλές συζητήσεις – μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου – ολόκληρη η ομάδα της «Αφρικανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας» της Ουγκάντας εντάχθηκε στην κανονική Ορθόδοξη Εκκλησία. Αυτό ήταν το πρώτο κατέβασμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας στους ντόπιους πληθυσμούς κάτω από τη Σαχάρα, με πρόσκληση των ίδιων των ιθαγενών, χωρίς ιεραποστολή από πλευράς της Εκκλησίας.

Όλα τα μέλη της παραπάνω συντροφιάς χειροτονήθηκαν ιερείς, μάλιστα ο Ρουβήμ-Σπάρτας και (πολύ αργότερα) ο Θεόδωρος Ναγκιάμα κάποια στιγμή έγιναν και επίσκοποι.

Όμως δεν χρησιμοποίησαν τις θέσεις τους για να εξυπηρετήσουν τον εαυτό τους, αλλά μπήκαν στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας τους από το αποικιοκρατικό καθεστώς. Έτσι, το καθεστώς άρχισε να καταδιώκει την Εκκλησία και ο π. Ρουβήμ-Σπάρτας έμεινε πέντε χρόνια στη φυλακή, λόγω των προσπαθειών του για τη μόρφωση του λαού, πράγμα που εμπόδιζε το κράτος.

Στην Αμερική, το 1979, ο π. Σεραφείμ Ρόουζ (ένας πρώην άθεος φιλόσοφος, που έγινε ορθόδοξος χριστιανός και κατέληξε ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους διδασκάλους της Ορθοδοξίας στο δυτικό κόσμο) δημοσίευσε  στο περιοδικό του, τον «Ορθόδοξο Λόγο» («Orthodox Word»), επιστολή ενός ορθόδοξου χριστιανού από την Ουγκάντα, που είχε φτάσει χέρι με χέρι και κατάγγελλε το καθεστώς του δικτάτορα Ίντι Αμίν (Αμίν Νταντά). Και έγραψε:

«Σήμερα οι Αφρικανικές Ορθόδοξες Εκκλησίες στην Ουγκάντα, την Κένυα και άλλες χώρες της Ανατολικής Αφρικής, είναι παραδείγματα καρποφορίας της αναζήτησης της Ορθοδοξίας. Παρ’ όλη τη δυσκολία και χωρίς να παρέχεται οποιαδήποτε βοήθεια από τον ορθόδοξο κόσμο του εξωτερικού, έχουν φθάσει στην πληρότητα της Ορθοδοξίας, αποφεύγοντας τις παγίδες στις οποίες πολλοί δυτικοί νεοφώτιστοι έχουν πέσει» (βλ. παραπομπή στο τέλος του άρθρου).

Το 1982, όταν κοιμήθηκε ο π. Ρουβήμ-Σπάρτας, ως επίσκοπος πλέον (με τον τίτλο επίσκοπος Νειλοπόλεως), γράφτηκε: «Ο τολμηρός και πιστός δούλος Κυρίου... Αν οι άρχοντες κυβερνούν εν ζωή, οι άγιοι κυβερνούν από τον τάφο».

Μια λεπτομέρεια: ο π. Ρουβήμ-Σπάρτας είχε πάρει μόνος του το όνομα «Σπάρτας», όταν ήταν νέος, από θαυμασμό προς τη γενναιότητα των αρχαίων Σπαρτιατών, για την οποία είχε διαβάσει σε εφηβική ηλικία.

Ο επίσκοπος Ουγκάντας π. Ιωνάς

Κένυα

Στην Κένυα (αγγλική αποικία επίσης), ένας από την παρέα των Αφρικανών αναζητητών, που αναφέραμε πριν, ο Άρθουρ Γκαντούνα, είχε δημιουργήσει την ανεξάρτητη «Αφρικανική Ορθόδοξη Εκκλησία της Κένυας». Το 1946 τον επισκέφτηκαν από την Ουγκάντα ο π. Ρουβήμ-Σπάρτας και ο π. Οβαδίας και του μίλησαν για την Ορθόδοξη Εκκλησία, με την οποία είχαν ενωθεί. Έτσι ο Γκαντούνα και η ομάδα του εντάχθηκαν στο πατριαρχείο Αλεξανδρείας και ο ίδιος έγινε ο πρώτος Κενυάτης ορθόδοξος ιερέας, παίρνοντας το όνομα Γεώργιος.

Τη δεκαετία του 1950 ο π. Γεώργιος Γκαντούνα, μαζί με πολλούς ορθόδοξους ιερείς, αγωνίστηκαν για την απελευθέρωση της Κένυας. Ο ίδιος έμεινε δέκα χρόνια στη φυλακή, λόγω της συμμετοχής του σ’ αυτόν τον αγώνα, και εκεί έγινε φίλος του φυλακισμένου ηγέτη Γιόμο Κενυάτα, μελλοντικού προέδρου της ελεύθερης Κένυας.

Την εποχή εκείνη η Ορθόδοξη Εκκλησία υπέστη σκληρό διωγμό από το καθεστώς. Ο Stephen Hayes γράφει: «Η Ορθόδοξη Εκκλησία απαγορεύτηκε, τα σχολεία και οι ναοί έκλεισαν από το αποικιακό καθεστώς. Πολλές εκκλησίες κάηκαν από τις ένοπλες δυνάμεις και οι κληρικοί οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης».

Όλα αυτά προκάλεσαν ραγδαία εξάπλωση της Ορθοδοξίας στις χώρες αυτές, ενώ οι ρωμαιοκαθολικοί και προτεστάντες ιερείς και ιεραπόστολοι θεωρήθηκαν από τους ίδιους τους ντόπιους ως συνεργάτες των αποικιοκρατών. Γράφει ο Stephen Hayes: «Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρήθηκε από πολλούς Κενυάτες (και από τους Βρετανούς αποικιοκράτες) ως η εκκλησία της Uhuru» (= ελευθερία, στη γλώσσα σουαχίλι της Ανατολικής Αφρικής)

Ο Μακάριος στην Κένυα

Το 1956 ένας άλλος αγωνιστής ενάντια στην αποικιοκρατία, ο αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος, εξορίστηκε από τους Άγγλους στις Σεϋχέλλες, μαζί με το μητροπολίτη Κυρηνείας (της Κύπρου) Κυπριανό και τον δημοσιογράφο Πολ. Ιωαννίδη. Το Μάρτιο του 1957 απελευθερώθηκε και τον Απρίλιο του 1957 ήρθε την Κένυα, συμμετείχε στη θεία λειτουργία στον ορθόδοξο μητροπολιτικό ναό του Ναϊρόμπι και κήρυξε εναντίον της αποικιοκρατίας. Αυτό εμψύχωσε και ενθουσίασε τους ηγέτες του αγώνα της ανεξαρτησίας της Κένυας, πολλοί από τους οποίους (μαζί με τον ορθόδοξο κλήρο) ήταν ακόμα στη φυλακή. Προκάλεσε επίσης κατάπληξη στις αγγλικές αρχές, καθώς και ερωτήματα που τέθηκαν στο Βρετανικό Κοινοβούλιο, σχετικά με το γιατί ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος είχε επιτραπεί να κηρύξει στην Κένυα!

Μια στενή φιλία αναπτύχθηκε μεταξύ του Μακαρίου και του Γιόμο Κενυάτα, του μελλοντικού προέδρου της Κένυας. Η Κύπρος απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1960 και η Κένυα το 1963. Το 1970 ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος, που ήταν πλέον Πρόεδρος της Κύπρου, κλήθηκε στην Κένυα για επίσημη επίσκεψη και συναντήθηκε επίσης με τους ηγέτες της Ορθόδοξης Εκκλησίας εκεί, ενώ επισκέφθηκε ορθόδοξες ενορίες σε διάφορα μέρη της Κένυας.

Ο Μακάριος συγκλονίστηκε από τη φτώχεια της Εκκλησίας και του λαού και έγραψε στο πατριαρχείο Αλεξανδρείας, προσφέροντας συγχρόνως τη βοήθειά του. Έτσι, σε συνεργασία με τον πρόεδρο Κενυάτα, ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος χρηματοδότησε δύο εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ο λαός της Κένυας τον αγκάλιασε ως μεγάλο ευεργέτη και μέχρι το 1971 (που ξαναπήγε) βάφτισε ορθόδοξους χριστιανούς περισσότερους από 10.000 ανθρώπους στις περιοχές Kagira και Nyeri.

Για πολλά χρόνια στην Κένυα δεν υπήρχε Μητροπολίτης, αλλά το 1981 τοποθετήθηκε εκεί, ως μητροπολίτης Ανατολικής Αφρικής, ο επίσκοπος Αναστάσιος Γιαννουλάτος (σημερινός αρχιεπίσκοπος Αλβανίας), ένας από τους σπουδαιότερους ορθόδοξους ιεραπόστολους του εικοστού αιώνα, αλλά και από τους ανώτερους κληρικούς που είχαν αγωνιστεί υπέρ της δημοκρατίας την περίοδο της δικτατορίας στην Ελλάδα. Η παρουσία του στην Αφρική (όπου είχε ζήσει και παλαιότερα, έχοντας μελετήσει τις τοπικές θρησκείες, διαλέκτους και πολιτισμούς, αλλά είχε φύγει γιατί προσβλήθηκε από μαλάρια) συνέβαλε καθοριστικά όχι μόνο στην ανάπτυξη της Ορθοδοξίας (χειροτόνησε δεκάδες ιθαγενείς ιερείς, ενώ προηγουμένως υπήρχαν ελάχιστοι), αλλά και στην εκπαιδευτική και ανθρωπιστική προσφορά της Εκκλησίας σε ολόκληρη την Ανατολική Αφρική.

Τανζανία

Ορθόδοξοι γάμοι στην Τανζανία. Ιερουργεί ο μητροπολίτης Μουάνζας Ιερώνυμος. Από εδώ.

Αξιοσημείωτο θεωρώ και τον τρόπο που μεταφέρθηκε η Ορθοδοξία στην Τανζανία, χωρίς η Ορθόδοξη Εκκλησία να επιδιώξει κάποια ιεραποστολική κίνηση.

Τη δεκαετία του 1960 (η χώρα τότε λεγόταν Τανγκανίκα και είχε ανεξαρτητοποιηθεί από την αγγλική κυριαρχία το Δεκέμβρη του 1961) λειτουργούσε στο βορρά ένα εργοστάσιο, στο οποίο εργάζονταν και ντόπιοι, αλλά και πολλοί Έλληνες μετανάστες και Ινδοί. Ανάμεσά τους ένας Κύπριος, ο Κωνσταντίνος Χατζηπαναγιώτου. Η καλοσύνη του συγκίνησε τόσο τους ντόπιους εργάτες, που όχι μόνο έγιναν φίλοι του, αλλά κάποια στιγμή τον ρώτησαν για τη θρησκεία του ελληνικού έθνους. Τότε εκείνος τους μίλησε για την Ορθοδοξία, λέγοντάς τους ό,τι ήξερε, χωρίς να έχει κάποιες ιδιαίτερες γνώσεις.

Ιδίως ένας ιθαγενής Τανζανός, ο Πολ Μπουντάλα, γοητεύτηκε τόσο, που άρχισε να τον πλησιάζει σε κάθε στιγμή ελεύθερου χρόνου και να τον ρωτάει διαρκώς, ακόμα και σε βάρος του φαγητού ή του ύπνου του. Ο Χατζηπαναγιώτου δεν μπορούσε να του ικανοποιήσει όλες τις απορίες του. Τελικά, ο Μπουντάλα τον παρακάλεσε να του μάθει ελληνικά, ώστε να διαβάσει για την Ορθοδοξία από ορθόδοξα βιβλία. Ο Κύπριος φίλος του, τότε, θυμήθηκε την ύπαρξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ουγκάντα και του πρότεινε να στείλει εκεί ένα γράμμα.

Έτσι, οι ορθόδοξοι χριστιανοί της Ουγκάντας έλαβαν με έκπληξή τους μια θερμή επιστολή, που εξελίχθηκε σε αλληλογραφία και συνοδεύτηκε από αποστολή βιβλίων στην Τανγκανίκα.

Το Δεκέμβρη του 1963 ο Ουγκαντέζος ιερέας π. Θεόδωρος Ναγκιάμα επισκέφτηκε το χωριό Kassamua, στη βόρεια Τανγκανίκα, κοντά στη Μουάνζα, όπου ζούσε ο ενδιαφερόμενος. Εκεί περικυκλώθηκε από μια ολόκληρη ομάδα φιλικών ιθαγενών, που όλη τη νύχτα τον ρωτούσαν για την Ορθοδοξία και συζητούσαν μαζί του. Λίγους μήνες αργότερα έλαβε επιστολή από τον Πολ Μπουντάλα, που τον ενημέρωνε ότι τριάντα άνθρωποι ήταν έτοιμοι να βαφτιστούν!

Η βάφτισή τους έγινε την Κυριακή των Μυροφόρων (2η Κυριακή μετά το Πάσχα) του 1964, στο οίκημα όπου ζούσαν οι εργάτες του εργοστασίου, με νονούς τον Κων. Χατζηπαναγιώτου και άλλους Έλληνες εργάτες. Ο Χατζηπαναγιώτου είχε κατασκευάσει μια κολυμπήθρα από χάλυβα, ενώ ο Πολ είχε μεταφράσει ο ίδιος τη θεία λειτουργία στα σουαχίλι, όπου και τελέστηκε εκεί στην τοπική αυτή γλώσσα για πρώτη φορά.

Σήμερα η Τανζανία έχει αμέτρητους ορθόδοξους χριστιανούς και τρεις επισκοπές, την επισκοπή Αρούσας & Κεντρική Τανζανίας, τη μητρόπολη Ειρηνουπόλεως, με έδρα το Νταρ ες Σαλαάμ (που σημαίνει, ακριβώς, Πόλη της Ειρήνης ή, ακριβέστερα, Οίκος Ειρήνης) και τη μητρόπολη Μουάνζας, στο βορρά. Οι τρεις αυτές επισκοπές, όπως και όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες στην υποσαχάρια Αφρική, επιτελούν όχι μόνο πνευματικό έργο, αλλά και τεράστιο κοινωνικό έργο.

Η συνέχεια

Τα χρόνια που ακολούθησαν, πρωτοπόροι Έλληνες ιεραπόστολοι ταξίδεψαν στην υποσαχάρια Αφρική, γνώρισαν και αγάπησαν τους αφρικανικούς λαούς και αγωνίστηκαν με πάθος, όχι μόνο για την ανάπτυξη της Ορθοδοξίας, αλλά και για την αναβάθμιση της ζωής των ιθαγενών πληθυσμών, που δοκιμάζονται ακόμη από τη φτώχεια, τους εμφύλιους πολέμους, τα δικτατορικά καθεστώτα, τις ληστρικές ομάδες και την αποστράγγιση του πλούτου των χωρών τους από τους σημερινούς αποικιοκράτες, τις πολυεθνικές εταιρίες (πολλοί από τους εμφύλιους πολέμους και τους δικτάτορες της σημερινής Αφρικής – αν όχι όλοι – υπάρχουν με τις ευλογίες των πολυεθνικών και των κρατών του δυτικού κόσμου, τα οποία αυτές ελέγχουν).

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, οι ορθόδοξοι ιεραπόστολοι αγωνίζονται για την Αφρική. Από τους πρώτους ήταν οι αγιασμένοι ιερομόναχοι Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος, Χαρίτων Πνευματικάκις (φωτο από εδώ) και Κοσμάς Γρηγοριάτης, οι Όλγα Παπασαράντου και Σταυρίτσα Ζαχαρία ("Μάμα Σταυρίτσα") κ.ά., ενώ ακολούθησαν εκατοντάδες άλλοι, που μέχρι σήμερα έχουν δημιουργήσει ένα τεράστιο δίκτυο βοήθειας των αφρικανικών λαών. Πάρα πολλοί ορθόδοξοι εθελοντές, όχι μόνο από την Ελλάδα, αλλά και από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες, συνεργάζονται με τις ιεραποστολικές μητροπόλεις και επισκοπές του πατριαρχείου Αλεξανδρείας, προσφέροντας τις υπηρεσίες τους σε τομείς όπως η περίθαλψη, η εκπαίδευση, οι καλλιέργειες, οι γεωτρήσεις για νερό, η συμπαράσταση των φυλακισμένων, των γυναικών και των παιδιών και ένα σωρό έργα υποδομής. Σχολεία, νοσοκομεία, ορφανοτροφεία (για τα ορφανά των τόσων πολέμων) κ.λ.π. οικοδομούνται από τους ορθόδοξους ιεραποστόλους στις πόλεις, αλλά και στις ζούγκλες και τις σαβάνες. Εκεί βρίσκουν καταφύγιο όχι μόνο χριστιανοί, αλλά άνθρωποι κάθε θρησκείας.

Είναι γνωστή η περίπτωση Ρεθεμνιώτη γιατρού, που επί σειρά ετών επισκέπτεται κάθε χρόνο την Ουγκάντα (και, τώρα, τη Ρουάντα), είτε μόνος είτε με συνεργάτες, προσφέροντας αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες του. Επίσης ομάδες εθελοντών πηγαίνουν κι από τα Χανιά ["N": ο συντάκτης είναι Κρητικός, γι' αυτό γράφει ιδιαίτερα για τους Κρητικούς εθελοντές].

Ο π. Κοσμάς Γρηγοριάτης κατάγγελλε τη σύγχρονη αποικιοκρατία της οικονομικής εκμετάλλευσης γράφοντας: 

«Κάτω από τέτοια καταπιεστική μεταχείριση ο απλός Αφρικανός παραμορφώνεται, μετατρέπεται σε ασυνείδητο και άοπλο επαναστάτη, που μισεί τους πάντες και τα πάντα, μη γνωρίζοντας πού και ποιον να χτυπήσει, δεχόμενος από όλους βολές και τραύματα, ώστε χάνει τελικώς την ταυτότητά του, επειδή χάνει τον προσανατολισμό του. Σε αυτό το ψυχικό αδιέξοδο, που βρίσκεται ο Αφρικανός, θέλει και πρέπει να βοηθηθεί, να βρει τις θεϊκές ρίζες του, να γαληνέψει η ψυχή του, να συνδεθεί με τον Θεό, να αγαπήσει τον συνάνθρωπο και τότε, με ηρεμία και ησυχία, να αποφασίσει μόνος του για το μέλλον του».

Έγραφε επίσης: 

«Δεν χρειάζεται να μπολιάσουμε τον δικό μας πολιτισμό στο αφρικανικό σώμα με όλα τα παρεπόμενα καρκινώματα. Ο Αφρικανός έχει δικό του, πολύ αξιόλογο πολιτισμό, δική του κοινωνικότητα. Πρέπει όμως ο ιεραπόστολος να κοπιάσει πολύ, να τον ανακαλύψει και να τον εκχριστιανίσει». «Ο ιεραπόστολος πρέπει να ζήσει κοντά στους μαύρους, να μοιραστεί τα προβλήματά τους, να φάει μαζί τους στην καλύβα τους και να πεθάνει κοντά τους. Μόνο έτσι θα αγαπήσουν τον Χριστό»

(πράγματι, σκοτώθηκε σε τροχαίο και θάφτηκε στο Κονγκό, μέσα σε συγκινητικές εκδηλώσεις λαϊκού θρήνου).

[Τα παραθέματα προέρχονται από τη μελέτη του Ι. Λάππα «Η Αρχή της Προσαρμογής (της Σάρκωσης) στην ιεραποστολική σκέψη και πράξη του π.Κοσμά Γρηγοριάτη», που δημοσιεύεται στο Διαδίκτυο].

Στην Αφρική εργάζονται δεκάδες ανθρωπιστικές οργανώσεις (ΜΗΚΥΟ), αλλά εργάζεται επίσης και η Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία, εκτός από το πολύτιμο ανθρωπιστικό έργο της, προσφέρει και κάτι ακόμη, μοναδικό: την ένωση του ανθρώπου με το Θεό, την αγιότητα – στις Ορθόδοξες Εκκλησίες των αφρικανικών χωρών συναντούμε πολλούς ιθαγενείς αληθινούς πνευματικούς αγωνιστές, ακόμη και ανθρώπους που εμφανίζουν σημάδια αγιότητας.

Να επισημάνουμε επίσης ότι οι ιεραποστολικές Ορθόδοξες Εκκλησίες σε όλο τον κόσμο (στις χώρες της Αφρικής, αλλά και της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής) δεν έχουν χρήματα. Βασίζονται στη βοήθεια των ορθοδόξων χριστιανών των ανεπτυγμένων χωρών, μητροπόλεων και μοναστηριών, αλλά και των ιεραποστολικών κέντρων και οργανώσεων στην Ελλάδα, τις ΗΠΑ κ.α., που από το υστέρημα των μελών τους καλύπτουν όσο είναι δυνατόν τις οικονομικές ανάγκες των ορθόδοξων κοινοτήτων στον τρίτο κόσμο. Τέτοιες οργανώσεις είναι η Αδελφότητα Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής, το Διορθόδοξο Ιεραποστολικό Κέντρο «Πορευθέντες», ο Ιεραποστολικός Σύνδεσμος «άγ. Κοσμάς ο Αιτωλός», το Orthodox Christian Mission Center στις ΗΠΑ κ.ά.

Σήμερα στην Αφρική έχουμε εκατομμύρια ορθόδοξους χριστιανούς, εκατοντάδες Αφρικανούς ιερείς και αμέτρητους ιεραποστόλους και συνεργάτες της ιεραποστολής, που βρίσκονται σε συνεργασία με τις ειρηνικές Αφρικανικές φυλές, αλλά και διακινδυνεύουν από τις βίαιες ομάδες και τις σκληρές κυβερνήσεις. Το πατριαρχείο Αλεξανδρείας διαθέτει τέσσερις μαύρους επισκόπους και ένα Άραβα. Όλοι οι υπόλοιποι επίσκοποί του είναι Έλληνες.

Οι μαύροι αυτοί επίσκοποι είναι ο Ουγκάντας Ιωνάς, ο Μουάνζας (στα βόρεια της Τανζανίας) Ιερώνυμος, ο Μπουρούντι και Ρουάντας Ιννοκέντιος και ο Νιτρίας Νεόφυτος, ενώ ο Άραβας είναι ο Νουβίας Νάρκισσος (Νότιο Σουδάν) ["Ν": Πλέον (2018) ο επίσκοπος Νεόφυτος υπηρετεί στην Κένυα, το ίδιο και ο Αφρικανός επίσκοπος Αθανάσιος Ακούντα (η Κένυα έχει τρεις επισκοπές, οι δύο με Αφρικανούς επισκόπους - και το πατριαρχείο Αλεξανδρείας έχει πέντε μαύρους επισκόπους) ενώ ο π. Νάρκισσος είναι μητροπολίτης Γκάνας]. Θυμάμαι μια φράση του π. Νάρκισσου, από την περιοδεία του στη σπαραγμένη από τους πολέμους περιοχή του Σουδάν. Ιερουργούσε, αλλά δεν είχε θυμιατό. Βρήκε κάπου ένα πεταμένο καλάσνικοφ. Και γράφει: «Άναψα τα καρβουνάκια στην άκρη του γεμιστήρα του καλάσνικοφ, έβαλα το λιβάνι και θύμιασα τους ανθρώπους»…

Σχόλιο στην αρχική ανάρτηση (εδώ):

Δεν πρέπει να ξεχνάμε το Σπύρο Χαγκαμπιμάνα, που από τις 27 Ιουλίου 2015 συνελήφθη, φυλακίστηκε και υποβλήθηκε σε βασανιστήρια στο Μπουρούντι (ένα μικρό κράτος της Αφρικής, που βρίσκεται στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου), επειδή, ως αξιωματικός της αστυνομίας, αρνήθηκε να ασκήσει βία ενάντια σε άοπλους διαδηλωτές!!
Είναι ένας από τους εκατοντάδες χιλιάδες μαύρους Αφρικανούς που έχουν γίνει ορθόδοξοι χριστιανοί τις τελευταίες δεκαετίες, βρίσκεται ακόμα στη φυλακή και πιθανόν να θανατωθεί – και να γίνει, ασφαλώς, έτσι μάρτυρας και άγιος.
Είναι ένας άνθρωπος που πήρε στα σοβαρά αυτά που διδάσκουν, δεκαετίες, τώρα, οι ορθόδοξοι ιεραπόστολοι στην Αφρική. Τα πήρε στα σοβαρά και τα εφάρμοσε, όταν ήξερε πως έπρεπε να διαλέξει ανάμεσα στη ζωή του και στη διδασκαλία του Χριστού και των αγίων μας.
Για την απελευθέρωσή του (έχει σύζυγο που φυγοδικεί και μικρό παιδί) διενεργείται ψήφισμα στο διαδίκτυο. Δείτε, παρακαλώ, εδώ.
Παρακαλώ, ας τον υποστηρίξουμε, κάνοντας κι εμείς ένα μικρό δώρο στην Αφρική, δώρο που επιστρέφει σε μας, προς όφελος της ψυχής μας!
Ευχαριστώ...  
Σημ.: Ο αδελφός απελευθερώθηκε τον Ιανουάριο 2016. Δείτε εδώ, στο τέλος της ανάρτησης.

Πηγές: 

• Stephen Hayes, «Orthodox Mission in Tropical Africa», στο http://grforafrica.blogspot.gr/2015/07/orthodox-mission-in-tropical-africa.html.

• «Natives Africans bishops in the Orthodox Church», στο http://grforafrica.blogspot.gr/2015/08/native-africans-bishops-in-orthodox.html.
• π. Θεοδώρου Ναγκιάμα, μετέπειτα μητροπολίτη Ουγκάντας, «THE AFRICAN ORTHODOX CHURCH – ORTHODOXY IN TANGANYIKA», στην ιστοσελίδα της μητρόπολης Μουάνζας: http://www.orthodoxytz.com/Tanganyika.asp.
• Ιερομονάχου Δαμασκηνού (Κρίστενσεν), «π. Σεραφείμ Ρόουζ, Η ζωή και τα έργα του», εκδ. Μυριόβιβλος, τ. Γ΄, 2009, σελ. 181-182 και 452-453.
• «Πρωτοπόροι Έλληνες Ιεραπόστολοι στην Αφρική», στο http://o-nekros.blogspot.gr/2012/12/blog-post_806.html.
• «African Initiated Church», στο https://en.wikipedia.org/wiki/African_initiated_church.
• Μητροπολίτη Καρθαγένης (της Β. Αφρικής) Χρυσοστόμου, «Το πρόβλημα των αιρέσεων στην Ορθόδοξη Αφρική», στο http://www.egolpion.com/AC27BFDE.el.aspx [εκεί βλ. επισημάνσεις για τις «Ανεξάρτητες Αφρικανικές Εκκλησίες», αλλά και για τη σχέση δυτικών ιεραποστόλων (μισσιονάριων) και αποικιοκρατίας].
• «Αρχιεπίσκοπος Τιράνων Αναστάσιος» (Wikipaideia)
• Ι. Δ. Λάππα «Η Αρχή της Προσαρμογής (της Σάρκωσης) στην ιεραποστολική σκέψη και πράξη του π. Κοσμά Γρηγοριάτη», στο oodegr.com/oode/ierapostoli/genika/sarkwsi_1.htm.
• Νουβίας Νάρκισσου, «Εμπειρίες και βιώματα από το Νότιο Σουδάν», στο http://ierapostoles.gr/.
• Martin Ritsi, «A Mission without a Missionary», στην ιστοσελίδα της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Τανζανίας, http://www.orthodoxytz.com/MissionInEastAfrica.asp.
• «Christina Mothapo’s funeral», στο https://khanya.wordpress.com/2015/07/11/christina-mothapos-funeral/.
• «George Alexander McGuire»,  στο http://orthodoxwiki.org/George_Alexander_McGuire.
• «Αϊτή», στο https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%8A%CF%84%CE%AE

Παρακαλώ και:

Επιστολή ορθόδοξου χριστιανού προς τους αδελφούς μας Ινδιάνους