Covid - 19. Η Αφρική μόνη στο χείλος του γκρεμού

Fragil
Στον Ορθόδοξο Αμπελώνα της Αφρικής

Όσο ο υπόλοιπος πλανήτης ασχολείται τα δικά του προβλήματα, η Αφρική περιμένει την καταστροφή. Tο χειρότερο μπορεί ακόμα να αποφευχθεί και πράγματι η αφρικανική ήπειρος χρειάζεται βοήθεια από τη διεθνή κοινότητα.

Ακούγεται σαν αστείο. Στις αφίσες, σε σημειώσεις και στο Διαδίκτυο, εκατομμύρια Αφρικανοί καλούνται επί του παρόντος να τηρούν την απαγόρευση της κυκλοφορίας, να παραμένουν τουλάχιστον δύο μέτρα μακριά από τους συνανθρώπους τους και να πλένουν τα χέρια τους τουλάχιστον κάθε 20 λεπτά. Πολλοί διαβάζουν τα νέα στα στενά δρομάκια των παραγκουπόλεών τους ή στις μικρές καλύβες από λαμαρίνα, στις οποίες μένουν έξι ή οκτώ άτομα. Βλέπει κανείς τις αφίσες στο δρόμο προς τις λιγοστές βρύσες που βρίσκονται στις παραγκουπόλεις τους και μπροστά από τις οποίες πρέπει να σχηματίζουν οι άνθρωποι ουρά. Νομίζεις ότι είναι ένα αστείο. Κάποιοι το λένε δυνατά: Δεν έχει νόημα. Θα πεθάνουμε σαν μύγες.

Αυτές τις μέρες, η Αφρική μπορεί να παρακολουθεί τα συστήματα υγείας των χωρών που πάντα θεωρούνταν παράδεισοι να καταρρέουν σαν σε αργή κίνηση. Εκεί, στα εκβιομηχανισμένα κράτη, οι διεφθαρμένοι πρόεδροί τους ήταν ευτυχείς να νοσηλεύονται, αφού πρώτα κατέστρεψαν τα νοσοκομεία τους. Υπάρχουν ημέρες και εβδομάδες κατά τις οποίες εκατομμύρια Αφρικανοί έχουν χρόνο να σκεφτούν πόσο άσχημες θα μπορούσαν να είναι οι εξελίξεις. 

Ο ιολόγος Christian Drosten προειδοποιεί ότι σύντομα θα υπάρξουν “σκηνές στις φτωχότερες χώρες που δεν μπορούμε να φανταστούμε σήμερα”. Ο Bill Gates υπολογίζει μέχρι και δέκα εκατομμύρια θανάτους στην Αφρική. Περισσότερους από οπουδήποτε αλλού στη γη.

Ο υπόλοιπος κόσμος είναι απασχολημένος με τον εαυτό του για να πάρει όσο το δυνατόν περισσότερες μάσκες και αναπνευστήρες για τον δικό του πληθυσμό. Τίποτα δεν θα μείνει για την Αφρική. Μια χώρα όπως το Μαλάουι διαθέτει 30 κλίνες εντατικής θεραπείας για 18 εκατομμύρια άτομα. Δεν υπάρχει αρκετό περιθώριο για αλληλεγγύη, ιδιαιτέρως για την Αφρική, όπου άνθρωποι πεθαίνουν συνεχώς. Εάν προσθέσει κανείς και όσες ενισχύσεις έχει ήδη ανακοινώσει η γερμανική κυβέρνηση για τη Γερμανία, φτάνει τα 1,2 τρισεκατομμύρια ευρώ. Σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εξωτερικών, έχουν διατεθεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας μόνο πέντε εκατομμύρια ευρώ ως υποστήριξη για την Αφρική.
Η προσέγγιση του περιορισμού της δημόσιας ζωής θα μπορούσε ακόμη και να είναι αντιπαραγωγική στην Αφρική.

Είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς άλλους όταν χάνει τη γη κάτω από τα πόδια του. Αλλά η σκέψη με όρους κρατών και συνόρων δεν θα κάνει τον κόσμο υγιή μακροπρόθεσμα, επειδή τον ιό δεν θα τον σταματήσει κανένα σύνορο. Ούτε θα μείνει μόνο σε μια ήπειρο. Ο κόσμος θα επιστρέψει στο κανονικό μόνο αν ο κορονοϊός νικηθεί στην Αφρική.

Μέχρι στιγμής, οι περισσότερες κυβερνήσεις στην ήπειρο έχουν ενεργήσει με εντυπωσιακή συνέπεια και έχουν επιβάλει απαγορεύσεις κυκλοφορίας – σε μια εποχή που στην Κολωνία γινόταν πάρτι κορονοϊού με αποτέλεσμα σημαντικά περισσότερους μολυσμένους ανθρώπους. Σε πολλές χώρες της Αφρικής, ο Covid-19 θεωρείται μια ασθένεια των πλούσιων λευκών και της τοπικής ελίτ που έχουν τα χρήματα για να ταξιδέψουν και να συναντήσουν τον ιό. Και ποιος έχει επίσης τα μέσα για να νοσηλευτεί σε αυτές τις ακριβές ιδιωτικές κλινικές που διαθέτουν αναπνευστήρες. Συνεπώς, υπάρχει ελάχιστο κίνητρο για ορισμένους να αντιταχθούν στον ιό. Τίποτα δεν βοηθάει, λένε κάποιοι.

Αλλά για όλους τους άλλους, ισχύουν τα εξής: θέλουν να αποτρέψουν τη ραγδαία εξάπλωση του κορονοϊού στην Αφρική όπως προβλέπεται – αλλά δεν μπορούν. Το πάγωμα της δημόσιας ζωής έχει ήδη φτάσει στα όριά του στην Ευρώπη. Στην Αφρική, θα μπορούσε να είναι και αντιπαραγωγικό. Το κλείδωμα των ανθρώπων στις μεγάλες πόλεις σε ένα περιορισμένο χώρο διευκολύνει την πρόοδο του ιού. Ενώ πολλοί εργαζόμενοι στην Ευρώπη μπορούν άνετα να αποσυρθούν στα σπίτια τους ή να λάβουν κρατική ενίσχυση, εκατομμύρια Αφρικανοί είναι σε οριακή κατάσταση: κατά τη διάρκεια της ημέρας κερδίζουν ως έμποροι, κομμωτές, ξεναγοί και οδηγοί τα απολύτως απαραίτητα για να φάνε. Για αυτούς, η απόσταση είναι κάτι που πρέπει να είναι κανείς σε θέση να αντέξει οικονομικά.

Το χειρότερο μπορεί ακόμα να αποφευχθεί

Οι πλούσιες χώρες πρέπει να βοηθήσουν τις φτωχότερες να αποκτήσουν κάποιο είδος βασικού εισοδήματος. Οι περισσότερες αφρικανικές χώρες έχουν θεωρητικά ένα σύστημα κοινωνικής βοήθειας, αλλά όχι τα χρήματα. Άλλες κινδυνεύουν να χάσουν όλα, όσα έχουν κατακτήσει με ταχείς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια, μια αυξανόμενη μεσαία τάξη, βιομηχανική παραγωγή και τουρισμό. 

Για πολλούς Αφρικανούς, η Ethiopian Airlines αποτελεί σύμβολο τού τι είναι δυνατό σε αυτή την ήπειρο, αν υπάρχει σχέδιο και ελάχιστη διαφθορά. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, η αεροπορική εταιρεία έγινε η τέταρτη μεγαλύτερη στον κόσμο από την άποψη του αριθμού των διεθνών προορισμών που εξυπηρετούνται. Τώρα αντιμετωπίζει την καταστροφή και μαζί με αυτή και η οικονομία της Αιθιοπίας, η οποία εξαρτάται από το συνάλλαγμα της εταιρείας. Ερευνητές έχουν υπολογίσει ότι ποτέ άλλοτε δεν έφυγε τόσο μεγάλο κεφάλαιο τόσο γρήγορα από την ήπειρο.

Η διεθνής κοινότητα πρέπει τώρα να επιστρέψει μέρος αυτού του κεφαλαίου για να στηρίξει τα συστήματα υγείας των χωρών αυτών, πολλές από τις οποίες έχουν εμπειρία στην αντιμετώπιση επιδημιών αλλά ελάχιστα μέσα. Το χειρότερο μπορεί ακόμα να αποφευχθεί. Αν υπάρχει η βούληση, θα αποφασιστεί το τι μέλλον θα έχει η Αφρική, αλλά και ποιο θα είναι το ήθος της Δύσης.